Cois Fharraige: An Scéal is Nuaí
6 Nollaig 2023
BÁNÚ – Coiste agus Éilimh
Aoife Ní Chonghaile ó Na Doireadha, Cathaoirleach ar an bhfeachtas BÁNÚ.
Ag cruinniú a bhí ag Coiste na hEagraíochta BÁNÚ ar an Domhnach seo caite, socraíodh go mbeadh an eagraíocht nua ag díriú i dtosach ar cheithre phríomhéileamh maidir le soláthar tithíochta sa nGaeltacht do chainteoirí Gaeilge. Cuireadh an coiste le chéile tar éis an chruinniú poiblí a reáchtáladh san Ionad Tacaíochta Teaghlaigh ar an gCnoc, Indreabhán, leis an ngéarchéim tithíochta i nGaeltacht Chonamara a phlé, agus seo iad na príomhéilimh atá socraithe ag an gcoiste:
(i) go mbeadh an cúram curtha ar Údarás na Gaeltachta dul i ngleic leis an ngéarchéim tithíochta sa nGaeltacht agus, chuige sin, go dtabharfaí an chumhacht don Údarás, chomh maith leis an maoiniú, le go bhféadfadh an tÚdarás talamh a cheannach, ar a bhféadfaí suíomhanna le seirbhísí a réiteach, le cur ar fáil do chainteoirí Gaeilge a bheadh ag iarraidh cur fúthu sa nGaeltacht;
(ii) go ndéanfadh Roinn na Gaeltachta úsáid a bhaint as Acht na dTithíochta Gaeltachta, le tacaíocht a chur ar fáil do chainteoirí Gaeilge a bheadh ag iarraidh teach a thógáil sa nGaeltacht;
(iii) go leagfaí síos rialacha i gcás tithe atá le ligean ar cíos sa nGaeltacht, le go dtabharfaí tús áite do chainteoirí Gaeilge a bheadh ag iarraidh áit chónaithe a thógáil ar cíos go fadtéarmach;
(iv) go bhfoilseofaí an dréacht de na treoirlínte atá réitithe ag an Aire Tithíochta, maidir le dualgas reachtúil na n-údarás pleanála i dtaobh caomhnú na Gaeilge mar theanga phobail sa nGaeltacht.
Roghnaíodh na hoifigigh seo a leanas ar an gcoiste:
- Cathaoirleach: Aoife Ní Chonghaile, Na Doireadha.
- Oifigeach Caidreamh Poiblí: Adhna Ní Bhraonáin, An Teach Mór, Indreabhán.
- Rúnaí: Áidhne Ní Chadhain, Leitir Mocú, Camus.
- Cisteoir: Katie Mc Greal, Baile Ard, An Spidéal.
- Leas-chathaoirleach: Donncha Ó hÉallaithe, Na hAille, Indreabhán.
- Leas-Rúnaí: Aindriú de Buitléir, An Cheathrú Rua.
Beidh an coiste ag tíocht le chéile ar an Domhnach seo chugainn le plean gnímh a réiteach chun na héilimh a bhaint amach.
Tá tacaíocht curtha in iúl ag Cumann Forbartha Chois Fharraige don fheachtas nua. I ráiteas a eisíodh théis cruinniú den Choiste Stiúrtha ar an Luan seo caite dúradh go raibh an Cumann Forbartha den tuairim le fada an lá go mba cheart go mbeadh an chumhacht agus an maoiniú curtha ar fáil do Údarás na Gaeltachta le cur ar a chumas dul ag plé le soláthar tithíochta do chainteoirí Gaeilge sa nGaeltacht.
FOLÚNTAIS AG AN ITT
Tá dhá phost tarraingteach le líonadh ag an Ionad Tacaíochta Teaghlaigh (ITT)/An Crann Taca: Post mar Riarthóir Airgeadais agus Oifige agus Post eile mar Leas-Bhainisteoir Chúraim Leanaí.
Tá sé riachtanach go mbeadh caighdeán maith Gaeilge, ag iarrthóirí. Le cur isteach ar cheachtar de na poist, is féidir iarratais agus CV a sheoladh chuig: An Rúnaí, Ionad Tacaíochta Teaghlaigh/An Crann Taca, Na hAille, Indreabhán, Co. na Gaillimhe.
Glacfar le hiarratais go dtí an Aoine seo chugainn, 15 Nollaig. Le níos mó eolais a fháil faoin bpost, is féidir teagmháil a dhéanamh leis an ITT ag 091-593132, nó is féidir ríomhphost a sheoladh chuig:ittancranntaca@nullgmail.com.
Gradam Gaeltachta ag Ceoltóirí Óga Chois Fharraige
Ó chlé: Tomás Ó Neachtain, Luisne Ní Neachtain agus Neasa Nic Dhonncha leis an trofaí a bronnadh ar Cheoltóirí Óga Chois Fharraige, a thug leo an chéad áit ag Gradaim na Gaeltachta, sa réimse Glúin Z na Gaeltachta, de bharr an togra Taisce Chois Fharraige.
Tá Gradaim na Gaeltachta eagraithe ag Údarás na Gaeltachta.
Bhí ard-oíche cheiliúrtha ag ócáid bhronnta Ghradaim na Gaeltachta in Óstán Chois Fharraige ar an Déardaoin seo caite. Comórtas nua Gaeltachta atá ann do thograí pobalbhunaithe, a bunaíodh i mbliana le léargas a thabhairt ar an obair mhór atá á déanamh ag eagraíochtaí forbartha pobail sa nGaeltacht agus le haitheantas a thabhairt do na tograí fiúntacha agus suimiúla atá á gcur chun cinn ar fud na Gaeltachta.
Bronnadh trofaí agus €3,500 ar an Ceoltóirí Óga Chois Fharraige mar bhuaiteoirí sa réimse Gradam Glúin Z na Gaeltachta de bharr an togra Taisce Chois Fharraige. Bronnadh trofaí agus €1,000 ar Chumann Forbartha Chois Fharraige mar bhuaiteoir réigiúnach sa réimse do Choistí Pobail Deonacha, don togra Comharthaí na mBóithre Bailte. Pádraig Willy Ó Fátharta agus Breandán Ó Tuairisg a ghlac leis an trofaí ar son an Chumann Forbartha.
Cuireadh an comórtas Gradaim na Gaeltachta ar bun mar thoradh ar mholadh a chuir Cumann Forbartha Chois Fharraige os comhair Príomhfheidhmeannach Údarás na Gaeltachta, Tomás Ó Síocháin, níos túisce i mbliana.
Cois Fharraige go COP 28
Beirt de na daltaí meánscoile ó Chois Fharraige a réitigh litir faoin athrú aeráide do COP 28, le tacaíocht ó Ollscoil na Gaillimhe.
Ó chlé: an dalta Katie Ní Raghallaigh, Coláiste Chroí Mhuire; an tOllamh Ciarán Ó hÓgartaigh, Uachtarán Ollscoil na Gaillimhe; an dalta Daniel Mac Eochagáin, Coláiste Cholmcille; an múinteoir Dónal Ó Fátharta, Coláiste Cholmcille.
Tá 20 dalta meánscoile ó Chois Fharraige tar éis labhairt amach faoin athrú aeráide. i litir agus físeán atá á roinnt ar líne le linn COP28 – an chomhdháil dhomhanda faoi chúrsaí aeráide atá á reáchtáil ag na Náisiúin Aontaithe in Dubai faoi láthair. Sa litir go bhfuil na rudaí is luachmhaire ‘ag éirí ina mbagairt’, go bhfuil stoirmeacha an Atlantaigh níos cumhachtaí, níos coitianta. “Táimid buíoch as an trá, na garrantaí, an portach agus gach a mhaireann ann. Ach táimid buartha freisin. Fiú le linn ár saoil, feicimid taisce na timpeallachta ag dul i léig. Ní hé an t-aos óg a dhóigh an ola, a bhain an mhóin, a leag na crainnte. Ach is muid a bheas thíos leis.”
D’oibrigh daltaí i gColáiste Chroí Mhuire, an Spidéal, agus Coláiste Cholmcille, in Indreabhán, in éineacht le baill foirne Ollscoil na Gaillimhe agus le Fóram Chois Fharraige um Phleanáil Teanga, chun an teachtaireacht a scríobh.
Le linn trí cheardlann, phléigh siad an timpeallacht anseo in iarthar na hÉireann, na hathruithe atá tagtha ar an aeráid agus an timpeallacht de réir an taighde, agus na mothúcháin atá acu maidir leis na hathruithe sin. Labhair Seathrún Ó Tuairisg (Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge) leo faoina thogra Flóra Chois Fharraige; labhair Nuala Ní Chonghaile (Ollscoil na Gaillimhe) faoi ról speisialta an phortaigh; labhair Ríonach Ní Néill (Ciotóg), faoin ardú ar leibhéal na farraige agus labhair Aonghus Ó Coisdealbha (An Garraí Glas) faoi thionchar an athrú aeráide ar an bhfeirmeoireacht.
Dr John Caulfield (Ollscoil na Gaillimhe) a stiúraigh an togra seo agus Ananda Geluk (Ollscoil na Gaillimhe) a bhí ina háisitheoir.
Soilse na Nollag sa Spidéal
Deaide na Nollag sa Spidéal ar an Domhnach seo caite le ronnt de ghasúir na háite. Sa cúlra tá Gearóid Ó Murchú agus a iníon Clíodhna ag cur ceol ar fáil don slua.
Bhí an-tráthnóna i sráidbhaile an Spidéil ar an Domhnach. Ag a sé a chlog díreach, tháinig Daidí na Nollag isteach sa tsráidbhaile ar inneall mór de chuig Massey Feguson a bhí maisithe go breá don ócáid. Thug sé cuireadh do chailín beag a bhí ina aice ar an láthair cuidiú leis lasc na soilse don Nollaig a scaoileadh agus bhí gártha áthais agus ríméid le cloisteáil ar fud an cheantair ach ar facthas a bhreátha is atá soilse na bliana seo!
Coiste deonach áitiúil a tháinig le chéile cúpla bliain ó shin a eagraíonn an ócáid agus tá an-chreidiúint ag dul don mheitheal oibre a thacaíonn leo ar bhonn deonach freisin le soilse a chrochadh ón Dumhach Mhór go dtí imeall an tsráidbhaile thiar. Thug an pobal áitiúil agus gnólachtaí áitiúla go fial don fheachtas tiomsaithe airgid leis an soilse a cheannach agus cruinníodh thart ar €4,600 dá bharr.
Chuir Gearóid Ó Murchú agus a iníon Clíodhna go mór leis an ócáid lena gcuid amhráin bhreátha Nollaigiúla. B’álainn an t-atmaisféar sona, cairdiúil a bhí le braith agus daoine óga agus níos sine ag baint sásaimh as imeachtaí an tráthnóna.
Scannán faoi GAZA
Radharc ón scannán GAZA a bheas á thaispeáint i seomra le Coláiste Lurgan, ar chúl oifig an Chomhar Creidmheasa ar an gCnoc, ar an Satharn seo, 9 Nollaig, ag 8.00pm, ar son carthanachta sa bPalaistín.
Ar an Satharn seo chugainn, 9 Nollaig, beidh an scannán faisnéise GAZA á thaispeáint ag Club Scannán Sailearna i seomra atá ag Coláiste Lurgan ar chúl an Chomhar Creidmheas ar an gCnoc. Tá an scannán á thaispeáint le airgead a bhailiú do charthanacht AMJAAD, atá ag cur beatha agus cogaisí leighis ar fáil do mhuintir Gaza, atá faoi léigear faoi láthair ag an IDF.
Níl Seanscoil Sailearna ar fáil don scannán mar go bhfuil athchóiriú á dhéanamh ar an amharclann. Scannán faisnéise atá sa scannán a rinneadh sa mbliain 2019 agus a thugann léargas ar chomh uafásach is atá an saol don dá mhilliún Palaistíneach atá sáinnithe i Gaza de bharr na coimhlinte. Beirt Éireannach, Garry Keane agus Andrew Mc Connell, a rinne an scannán, atá thart ar 90 nóiméad ar fhad. Tá ticéad le fáil don scannán ar €10 ó Ticket Tailor ach dul ag an suíomh CLUBSCANNAN.IE.
Beidh gach euro a íoctar ar thicéid don scannán ag dul don charthanacht.
Beidh crannchur mór ar siúl ar an oíche chomh maith.
TRÁTH NA gCEIST ag Scoil Sailearna
Tigh Chualáin agus fear an tí, Colm Óg
Tá Tráth na gCeist le reáchtáil ag Coiste na dTuismitheoirí ag Scoil Sailearna an Déardaoin, seo 7 Nollaig, i dTigh Chualáin.
Beidh táille €10 in aghaidh an duine, nó €40 do bhord de cheathrar le íoc le páirt a ghlacadh ann.
Beidh duaiseanna iontacha ann.
Cuirfear tús le cúrsaí ag 7.00pm.
Sos ag Club Scannán Sailearna
Tá sé fógraithe ag Club Scannán Sailearna go bhfuil deireadh tagtha leis na scannáin gach Déardaoin i Seanscoil Sailearna.
Bhí scannán eile THE NIGHT OF THE 12th ceaptha le taispeáint an Déardaoin seo, 7 Nollaig, ach de bharr obair athchóirithe á dhéanamh sa tSeanscoil, níl an amharclann ar fáil.
Tá sé socraithe ag an gClub Scannán THE NIGHT OF THE 12th a chur siar go deireadh Eanáir, nuair a cheaptar go mbeidh an amharclann sa tSeanscoil ar fáil arís.
Margadh na Nollag
Tá Comharchumann Sailearna ag eagrú Margadh na Nollag i mbliana ar an Domhnach, 10 Nollaig. Beidh an margadh ar bun idir 11.00am go 4.00pm san iarnóin agus beidh Daidí na Nollag ann óna 1.00pm go dtí 3.00pm.
Ionad Oideachais agus Óige in Indreabhán
Tá dul chun cinn nach beag le tuairisciú maidir le Ionad Oideachais agus Óige a thógáil san áit a bhfuil Coláiste Lurgan (sa bpictiúr). Tá dréacht-dhearadh den ionad nua réitithe anois agus cuireadh os comhair an phobail é ag comhairliúchán poiblí ar an Luan seo caite i Seanscoil Sailearna.
Tá an tÚdarás ag súil go mbeidh an t-iarratas pleanála réitithe le cur chuig Comhairle Chontae na Gaillimhe go luath sa bhliain 2024.
Is mar choláiste Gaeilge a bheidh an t-ionad á úsáid le linn tréimhse an tsamhraidh, tar éis don Údarás teacht ar shocrú le Coláiste Lurgan faoi na socruithe léasa, rud a fhágann go mbeidh Coláiste Lurgan in ann freastal ar 2,000 duine óg gach Samhraidh. Ach beifear ag súil go mbeidh sé á úsáid i gcaitheamh na bliana chomh maith ag eagraíochtaí éagsúla, Club Óige Lurgan agus Pastime Conamara san áireamh.
Bonn Óir do Chumann Camógaíochta Chois Fharraige
Máirtín Ó Dubhghaill, Cumann Camógaíochta Chois Fharraige, leis an mbonn ór a bronnadh ar an gcumann i bPáirc an Chrócaigh, ar an Aoine seo caite, mar aitheantas ar dhiongbháilteacht an chumann camógaíochta i leith úsáid na Gaeilge sa gclub.
Bhí an searmanas bronnta eagraithe ag Glór na nGael mar chuid de Fhondúireacht Sheosaimh Mhic Dhonncha.
Ag ócáid i bPáirc an Chrócaigh, ar an Aoine seo caite, bronnadh bonn óir ar Chumann Camógaíochta Chois Fharraige mar aitheantas ar dhiongbháilteacht an chumann camógaíochta i leith úsáid na Gaeilge sa gclub.
Máirtín Ó Dubhghaill a ghlac leis an mbonn óir ar son an chumainn. Bhí an searmanas bronnta eagraithe ag Glór na nGael mar chuid de Fhondúireacht Sheosaimh Mhic Dhonncha.
Bunaíodh Cumann Camógaíochta Chois Fharraige sa mbliain 1981, an t-aon chumann camógaíochta i nGaeltacht Chonamara.
Tá 132 ball ag an gcumann. D’éirigh leis an bhfoireann faoi 16 Corn an Chontae a bhuachan i mbliana.
Lotó na mBreathnaigh
I Lotó Chumann Micheál Breathnach na seachtaine seo bhí €4,600 sa bPota Óir, ach ní raibh aon bhuaiteoir ann. Na huimhreacha a tarraingíodh: 7, 12, 22, 23.
Tarraingíodh ceithre ainm as an hata, le €25 ag dul do chaon duine acu:
Peadar Ó Griallais, Na hAille;
Aibbie Seoighe, Poll Uí Mhuirín;
Páraic Quinn, An Droim, Leitir Móir;
Pádraig Joe Shéamuis, Na hAille.
Gearóid Ó Fátharta, Na hAille, a fuair duais an díoltóra.
€4,700 atá sa bPota Óir do tharraingt na seachtaine seo chugainn.
Torthaí Spóirt na Seachtaine
- Peil na gColáistí: Scoil Chuimsitheach, An Cheathrú Rua 1 – 14; Abbey College, Boyle 2 -13.
- Peil na gColáistí: Col. Chroí Mhuire, An Spidéal 1 – 02; Castlerea Community School 2 – 10.
- Sacar (Roinn I): MacDara 2, Salthill Devon B 2.
- Sacar (faoi 17 RII): Cois Fharraige 1, Maree/Oranmore B 2.
- Sacar (faoi 15, RIV): MacDara 5, Moyne Villa B 0.
Nótaí Chois Fharraige
Cumann Forbartha Chois Fharraige a cuireann Nótaí Chois Fharraige le chéile chuile sheachtain don Churadh Chonnachta, a thagann amach gach Déardaoin. Fáilteofar roimh mhíreanna nuachta, pictiúirí nó eolas faoi imeachtaí, le foilsiú sa gcolún ach iad a sheoladh i bhfoirm leictreonach chuig notaicoisfharraige@nullgmail.com ar an Luan roimhré faoi 2.30pm. Is féidir an colún a léamh chomh maith ar an suíomh seo le ábhar breise.