Cartlann Nuachta: 10 Márta 2021
‘Aonach Amárach’ i gCois Fharraige
Criú teilifíse ar phortach Chor na Rón, ag cur agallaimh ar John Ó Máille don eagrán den chlár Aonach Amárach.
Beidh an clár le feiceáil ar an teilifís ar TG4 tar éis na Nuachta, ag tosú ag 7.15pm, ar an gCéadaoin seo chugainn, 17 Márta, Lá ‘le Pádraig.
[Pic: Johanna Ní Mháille]
Ar an gCéadaoin seo chugainn, Lá ‘le Pádraig, beidh an clár ‘Aonach Amárach’ le feiceáil ar TG4 agus iad ar cuairt ar phortaigh Chor na Rón, i gCois Fharraige. Beidh an clár ar shiúlóid tríd an portach ag foghlaim faoin ngrianghrafadóireacht, faoi Thaispeántas Chois Fharraige, faoi stair na háite agus faoi Choisín Chríost nó lorg choiscéim Chríost atá i lár an phortaigh i gCor na Rón Láir.
Johanna Ní Mháille agus a háthair John Ó Máille a bheas ar an gclár.
Beidh an clár le feiceáil ar an dteilifís ar TG4 tar éis na Nuachta, ag tosú ag 7.15pm, ar an gCéadaoin seo chugainn, 17 Márta.
Tommy Phete Ó Cualáin
Tommy Phete Ó Cualáin ón Teach Mór, Indreabhán, agus é ag leagan bláthfhleasc ag Dumhach na Leanbh sa mbliain 2019. Bhásaigh Tommy go tobann in a theach cónaigh an tseachtain seo caite.
Bhí Tommy mar chuid den mheitheal a bhailigh airgead le Dumhach na Leanbh a athchóiriú. Cuireadh Tommy Phete i Reilig an Chnoic ar an Luan seo caite.
Suaimhneas Síoraí leis.
[Pic: Seán Ó Mainnín]
An Vacsaín in aghaidh Covid
An Vacsaín in aghaidh Covid á dháileadh ar an gCeathrú Rua an tseachtain seo caite. Tugadh amach an vacsaín sa Spidéal an tseachtain seo caite do na daoine os cionn 85 bhliain d’aois.
[Pic: Seán Ó Mainnín]
Muileann Gaoithe ar an gCnoc
Tuirbíní Gaoithe – An Cnoc
Cé gur tarraingíodh siar an t-iarratas pleanála a bhí déanta ag Natural Forces Renewable Ltd. le muileann gaoithe a fhorbairt ar an mBóthar Buí, ar an gCnoc, is cosúil go bhfuil an comhlacht ag ceapadh go mbeifear in ann tíocht ar réiteach le pobal na háite faoin bhforbairt.
Muileann gaoithe a bheadh in ann an oiread leictreachais a ghiniúint leis an 5 mhuileann gaoithe, atá ar an mBóthar Buí cheana.
Tar éis an chruinniú poiblí ar Zúm, a d’eagraigh Cumann Forbartha Chois Fharraige ar an 5 Feabhra faoin muileann gaoithe, tarraingíodh siar an t-iarratas pleanála.
Ó shin tá litir curtha ag Natural Forces Renewables chuig na tithe go léir atá i gcomharsanacht an suímh atá beartaithe, a thugann le fios go bhfuil spéis ag an gcomhlacht níos mó comhráití a bheith acu leis an bpobal faoin scéal agus ag iarraidh ar dhaoine dul i dteagmháil le ionadaí an chomhlachta, má tá aon cheisteanna acu. Cé gur scéim pobail a bhí i gceist i dtosach, agus ar a laghad 51% de scar ag an bpobal sa tionscnamh, tá éiginnteacht faoin leagan amach sin anois, mar go bhfuil rialacha nua le tabhairt isteach faoi thionscnaimh fuinnimh den chineál seo a bheith 100% i seilbh an phobail.
Thug urlabhraí ó Natural Forces Renewables soiléiriú don cholún seo faoin litir tacaíochta a bhí sínithe ag 11 de na húinéirí talún sa gceantar, a cuireadh isteach leis an iarratas pleanála: thug an litir tacaíochta cead don chomhlacht “to upgrade and lay an underground cable within the road between the proposed community wind farm and the existing wind farm in Knock South”.
Tá sé beartaithe ag Natural Forces Renewables cruinniú eile ar líne a eagrú faoi dheireadh na míosa faoin tionscnamh.
Scáthlán Bus ar an Spidéal
Scathlán Bus 2021
An tseachtain seo caite bhí scéal againn go bhfuil Cumann Forbartha Chois Fharraige tar éis iarratas a dhéanamh ar an gciste atá ag Páirc Ghaoithe na Gaillimhe ar mhaoiniú le trí scáthlán bus a thógáil i bParóiste an Chnoic. Tá Comhlacht Forbartha An Spidéil tar éis iarratas a dhéanamh chomh maith faoin scéim maoinithe céanna le airgead a fháil chun scáthlán a thógáil ag an Stad Bus atá ag Bus Éireann ag Droichead an Spidéil, ar imeall thiar an tsráidbhaile.
Nuair a chuir Comhairle Contae na Gaillimhe plean bainistiú tráchta i bhfeidhm sa Spidéal, beagnach 15 bliain ó shin, i gcomhair leis an gComhlacht Forbartha, níor ghlac an Chomhairle Contae ná Bus Éireann ná an NTA leis go raibh freagracht orthu scáthlán bus a chur ar fáil, rud a fhágann go mbíonn suas le deichniúr go minic ag fanacht ar an mbus aniar ar an droichead sa Spidéal, soineann nó doineann.
Tá an Comhlacht Forbartha i mbun feachtais ó shin chun scáthlán a chur ar fáil. Tugadh le fios in 2019 nach gcuirtear scáthlán bus ar fáil ach in áiteanna uirbeacha a bhfuil cónaí ar 500 daoine taobh istigh de 1km den stad bus. Más sráidbhaile beag thú le daonra níos lú ná 500, níl aon airgead poiblí ar fáil, is cosúil.
Ach tá scáthlán bus sa Spidéal cheana le os cionn 20 bliain, ar an sráid i Ros na Rún!
Cumann Micheál Breathnach
Tá an clárú do Chumann Micheál Breathnach oscailte don séasúr 2021. Iarrtar ar dhaoine atá ag iarraidh dul chun páirce i mbliana clárú ar líne chomh luath agus is féidir tré dul ag an suíomh https://member.clubforce.
Tá sé an-tábhachtach go mbeadh ainmneacha, dátaí breithe agus uimhreacha gutháin díreach ceart, mar úsáidfear an t-eolas seo ar chóras an C.L.G. Caithfidh gach imreoir a bheith cláraithe sula dtabharfar cead traenála agus imeartha.
Tá míle fáilte roimh ghasúir a rugadh i 2015 (sé bliana d’aois i mbliana) agus roimhe sin, ach ní mhór tuismitheoir amháin ar a laghad a bheith cláraithe mar bhall den chumann, le gasúr a chlárú sa gclub.
Nuair a bheas na srianta Covid maolaithe beidh an traenáil ag tosaí ar ais do na foirne go léir, idir Iománaíocht, Peil na bhFear agus Peil na mBan.
An tseachtain seo bhí €10,800 sa bpota óir ag Lotó Chumann Micheál Breathnach agus ag méadú €200 chuile sheachtain go dtí go mbeidh buaiteoir ann.
Coláiste Lurgan
Coláiste Lurgan ar an gCnoc
Tá an chuma ar an scéal nach mórán dul chun cinn atá déanta i dtaobh réiteach a aimsiú idir Coláiste Lurgan Teoranta agus Údarás na Gaeltachta faoi na deacrachtaí atá ann faoin mbealach a dhéanfaí bainistiú ar an áis atá beartaithe a fhorbairt, ar feadh an naoi mí den bhliain, nuair nach mbeadh sé in úsáid ag an gcoláiste Gaeilge.
Tá litir curtha ag stiúrthóirí Choláiste Lurgan Teo., ag Teachtaí Dála, ag Aire na Gaeltachta agus ag an Aire Sóisearach, chomh maith le Príomhfheidhmeannach agus Cathaoirleach Údarás na Gaeltachta, ag tabhairt le fios go bhfuil Coláiste Lurgan ag iarraidh go mbeadh “comórtas oscailte poiblí” ann maidir le úsáid, bainistiú is stiúradh an ionaid atá beartaithe a thógáil.
Idir an dá linn tá cead pleanála á lorg ag Coláiste Lurgan le puball mór a thógáil sa ngarraí taobh thoir den abhainn ar Bhóthar Bhaile na mBroghach. Bheadh sé i gceist an puball mór a úsáid le haghaidh scoláirí ag tíocht le chéile sa tráthnóna. Glactar leis nach mbeidh an foirgneamh in úsáid an samhradh seo agus tá srian mór curtha leis na huimhreacha a bheas Coláiste Lurgan in ann a thógáil dá bharr sin.
Ach mar gheall ar chomh mall is atá ísliú ag tíocht ar an líon cásanna Covid i measc an phobail, tá seans láidir ann nach mbeidh aon scoláirí Gaeilge ag tíocht chuig Cois Fharraige an samhradh seo, don darna bliain as a chéile.
‘Ionad Oideachais agus Óige’ atá á thabhairt ag an Údarás ar an bhforbairt atá beartaithe a thógáil ar shuíomh Choláiste Lurgan. Ag cruinniú míosúil Chumann Forbartha Chois Fharraige an tseachtain seo caite, glacadh le moladh go mba cheart iarraidh ar an Údarás a chinntiú go mbeidh ‘Hup Óige’ ann, a bheas ar fáil ar feadh na bliana mar Ionad Óige do cheantar Chois Fharraige, mar atá luaite i bPlean Teanga Chois Fharraige.
Gearrscéalta Uí Chadhain
Tá deireadh ag tíocht leis an tsraith plé ar Zúm faoi ghearrscéalta Uí Chadhain, a bhí eagraithe ag an Oifig Pleanála Teanga do cheantar Chois Fharraige. Cuireadh tús leis an sraith plé ar gearrscéalta an Chadhnaigh, mí Dheireadh Fómhair seo caite, i gcuimhne ar an bhfathach litríochta ón gCnocán Glas, a bhásaigh 50 bliain ó shin.
Reachtálfar an seisiún deireannach ar an Domhnach seo chugainn, 14 Márta, nuair a bheas Pádraig Ó Laighin sa gcathaoir: ‘Cé Acu…?’ a foilsíodh in 1967 sa gcnuasach An tSraith ar Lár, an scéal atá roghnaithe ag Pádraig. Is scéal réasúnta fada é atá lonnaithe i gcathair. Tá sé le fáil chomh maith sa leabhar Rogha Scéalta, a chuir Louis de Paor le chéile roinnt bheag blianta ó shin.
Chun páirt a ghlacadh sa bplé níl le déanamh ach an scéal a léamh agus an nasc Zúm a fháil ó Khatie Ní Loingsigh ag optchoisfharraige@nullgmail.com.
‘Tús Maith’ an Údaráis
Tá Údarás na Gaeltachta ag tabhairt cuireadh do dhaoine, a bhfuil smaoineamh nua gnó acu, le bheith páirteach i gClár Forbartha Coincheap Gnó nua atá fógartha chun forbairt gnóthaí nua Gaeltachta ón mbun aníos a ghríosú. ‘Tús Maith’ atá á thabhairt ar an gClár Forbartha Gnó de chuid an Údaráis agus é dírithe ar dhaoine aonair nó fiontraithe a bhfuil smaoineamh gnó acu. An aidhm leis an gclár ná daoine a chumasú chun a smaoineamh gnó a fhorbairt chun go bhfeadfaí gnóthaí nua a chruthú agus a thionscnamh sa nGaeltacht.
De bharr srianta COVID, is ar líne a reáchtálfar ‘Tús Maith’ i mbliana, ach tá sé ina ghné lárnach den chlár go mbeidh deis ag rannpháirtithe comhairleoireacht agus monatóireacht a fháil. Beidh deis acu freisin aithne a chur ar ghnóthaí le taithí sa réimse, ar dhaoine eile atá ag forbairt coincheapa, ar shaineolaithe acadúla agus ar fheidhmeannaigh Údarás na Gaeltachta.
Cuirfear tús leis an gclár forbartha, atá saor in aisce, ar an Aoine seo, 12 Márta, agus leanfaidh sé ar aghaidh ar feadh tréimhse ceithre seachtaine chun rannpháirtithe a thabhairt tríd na céimeanna is tábhachtaí i bhforbairt smaoineamh gnó. Taighde ar an Margadh an seisiún a bheas ann an tseachtain seo, ag tosú ag 10.00 ar maidin.
Ar an Aoine seo chomh maith beidh Údarás na Gaeltachta ag cur tús le trí sheisiún eolais maidir le turasóireacht mara a fhorbairt sa nGaeltacht, le béim an tseachtain seo ar thurais bháid agus cúrsaí iascaireachta. Beidh cainteoirí ó Thalamh an Éisc i gCeanada ag tabhairt eolais faoin mbealach a oibríonn gnó na turasóireacht mara ansin.
Le clárú do na seisiúin seo, a bheas á dtabhairt ar líne, ní mhór dul ag suíomh an údaráis, WWW.UDARAS.IE.
Bingo sna Forbacha
Tá Bingo ar líne ar fáil anois, gach trathnóna Dé Máirt ag 8.00pm, eagraithe ag Club Iomaíochta Bearna/Na Forbacha, le seans a thabhairt do dhaoine teacht le céile ar Zúm le linn laethanta deacair an dianghlasála.
Is féidir na leabhra bingo a cheannacht ar €10 an cheann, roimh mheán lae gach Máirt, tré dul ag suíomh idirlín an chlub iomána.
Sraith Leabhrán ó SICAP
Tá sraith leabhrán spéisiúla curtha amach ag Forbairt Tuaithe na Gaillimhe le roinnt blianta anuas ar raon ábhair: Thuismitheoireacht Aonair; Meabhairshláinte Dhearfach; Acmhainní Tuaithe; Tacaíochtaí do Dhaoine faoi Mhíchumas; Leideanna agus Comhairle maidir le Fostaíocht a Lorg.
Tá na leabhráin ar fad ar fáil ar líne nó tríd an bpost ach ríomhphost a sheoladh chuig info@nullgrd.ie.