Cartlann Nuachta: 13 Deireadh Fómhair 2021
Coláiste Lurgan: A nó B?
Coláiste Lurgan faoi lán seoil roinnt blianta ó shin.
Tá Údarás na Gaeltachta le brú ar aghaidh Ionad Óige agus Oideachais a fhorbairt ar shuíomh an choláiste, fiú murar féidir teacht ar shocrú le bainistíocht Choláiste Lurgan faoi thalamh a cheannach ar chaon taobh den fhoirgneamh.
Tá an chuma ar an scéal go bhfuil Údarás na Gaeltachta réidh le bogadh ar aghaidh le forbairt Choláiste Lurgan. Ach an cheist atá le réiteach an Plean A nó Plean B a bheas sa bhforbairt.
Le dhá bhliain anuas theip ar na hiarrachtaí a rinne Údarás na Gaeltachta tíocht ar chomhréiteach faoin bhforbairt le bainistíocht Choláiste Lurgan agus tá an chuma ar an scéal go bhfuil deireadh na feide sroiste acu agus go bhfuil sé socraithe ag an Údarás agus ag an Roinn bogadh ar aghaidh agus an suíomh atá ag an Údarás a fhorbairt, beag beann ar Choláiste Lurgan.
Dé hAoine seo caite bhí sraith cruinnithe eolais ag feidhmeannaigh ó Údarás na Gaeltachta agus ó Roinn na Gaeltachta, ag a raibh cuireadh tugtha d’ionadaithe ó Choláiste Lurgan Teoranta, mná tí Choláiste Lurgan, Lóistín Lurgan, Comharchumann Sailearna, Club Óige Lurgan, Cumann Micheál Breathnach, Pastime Chonamara, Coiste Shed na bhFear is na mBan Chois Fharraige agus Cumann Forbartha Chois Fharraige, chomh maith le ionadaithe poiblí ón gceantar.
Cuireadh doiciméad os comhair na n-ionadaithe ar fad a thug le fios go mbeadh “infheistíocht shuntasach á déanamh ag an stát sa bhforbairt” a chosnódh os cionn €6 milliún agus ar shuíomh Choláiste Lurgan go dtógfaí “áis nua-aimseartha, ilfheidhmeach” dhá stór. De ghnáth bíonn 20% de fhorbairt mar seo le cur ar fáil go háitiúil ach sa gcás seo beidh an stát ag seasamh an costas iomlán agus ag fostú bainisteoir lán-aimseartha leis an ionad a riaradh, le ionchur ó Choiste Comhairleach ar a mbeadh ionadaithe ó eagraíochtaí áitiúla.
De réir Plean A, bheadh halla breá mór ar an mbun-urlár a bheadh feiliúnach do “gníomhaíochtaí spóirt agus amharclannaíochta” chomh maith le dhá chistin, leithris, spás stórála do eagraíochtaí pobail. Thuas staighre bheadh 13 de sheomraí ranga agus leithris.
De réir an doiciméid a cuireadh os comhair an phobail, bheadh gá le talamh a cheannach ar an dá thaobh den fhoirgneamh ó Choláiste Lurgan Teo., úinéirí an talaimh sin. Chuige sin theastódh “comhaontú ceangaltach” idir Coláiste Lurgan Teo. agus Údarás na Gaeltachta. Go dtí seo níor éirigh leis an dá thaobh tíocht ar chomhréiteach. Anois tá go dtí deireadh na míosa seo ag Coláiste Lurgan tíocht ar shocrú leis an Údarás faoin talamh a theastaíonn leis an bhforbairt mhór atá beartaithe a dhéanamh.
Murar féidir tíocht ar shocrú le Coláiste Lurgan tugadh le fios go mbeidh an tÚdarás ag dul ar aghaidh le forbairt níos lú agus chuige sin ní theastódh aon talamh breise a cheannach.
Ag labhairt faoin bhforbairt ar Adhmhaidin (RnaG) dúirt Stiúrthóir Roinn na Gaeltachta, Aodán Mac Cormaic, go bhfuil cinneadh le déanamh faoi dheireadh na míosa ag Coláiste Lurgan Teo. Sa gcás nach mbeidh Coláiste Lurgan Teo sásta an talamh a theastaíonn le Plean A a chur i gcrích, beidh Údarás na Gaeltachta ag bogadh ar aghaidh le Plean B. Más Plean B a bheas ann, dúirt Micheál Ó Foighil ag caint le Cóilín Ó Neachtain ar Raidió na Gaeltachta, gur faoi dhaoine eile a bheadh sé agus nach mbeadh aon bhaint aige leis.
Peil na bhFear
Is ar Pháirc Uí Dhúgáin ar an Domhnach seo chugainn a bheas Cumann Micheál Breathnach ag tabhairt aghaidh ar St Brendan’s ó Baile Átha Gartha i gCluiche Ceathrúcheannais an Chontae ag an nGrád Idirmheánach. Is ar ámharaí an tsaoil a d’éirigh leis na Breathnaigh fáil tríd ag na cluichí ceathrúcheannais, tar éis a bheith buailte ag Leitir Móir le 13 cúilín. Nuair a chríochnaigh an cluiche idir St Gabriels agus Áth Chinn ar chomhscór, bhí pointe sa mbreis ag foireann Chois Fharraige ar Áth Chinn.
Tá Naomh Anna, Leitir Móir, ag imirt ar an Satharn in aghaidh Killererin i Staid an Phiarsaigh, Bóthar na Trá ag 3.30pm i gceann de na cluichí ceathrúcheannais eile.
Len a áit a choinneáil i measc na Sinsear an chéad bhliain eile beidh an Spidéal ag imirt an chéad chluiche sna babhtaí dícháilithe in aghaidh St. Michael’s, foireann na cathrach, ar an Domhnach seo ar Pháirc Mhaigh Chuilinn ag 4.15pm.
Zónáil Tuirbíní Gaoithe
Tuirbíní Gaoithe – An Cnoc
Tá an brúghrúpa Coiste um Zónáil Feirmeacha Gaoithe Chois Fharraige ag cur i gcoinne an zónáil nua atá beartaithe sa Dréachtphlean Forbartha Chontae na Gaillimhe do fheirmeacha gaoithe in áiteacha mhífheiliúnacha i gCois Fharraige, gar do thithe go háirid.
Tá greamáin leis an teachtaireacht “Coinnigh Tuirbíní Gaoithe amach ó Thithe i gCois Fharraige” curtha ar fáil don phobal ag an ngrúpa. Is féidir ceann de na greamáin a fháil ach teachtaireacht a chur chuig an seoladh zonail.tgcf@nullgmail.com.
Comórtas Grianghrafadóireachta
Luí na Gréine, pictiúr le Colm Welby a bhí sa bhFéilire don Bhliain 2020
Aoine na seachtaine seo, 15 Deireadh Fómhair, an spriocdháta le cur isteach ar an gcomórtas grianghrafadóireachta atá á reáchtáil ag Comhar Creidmheasa Cholmcille, le pictiúir a roghnú do Fhéilire 2022.
Bíonn an-éileamh chuile bhliain ar an bhféilire a chuireann Comhar Creidmheasa Cholmcille le chéile. Le bheith san áireamh níl le déanamh ach pictiúr i bhfoirm tírdhreach (landscape) a sheoladh chuig an ríomhphost comortas@nullcccholmcille.ie in éindí le teidil.
Urraíocht don Chumann Sacair
Foireann Sacair Chois Fharraige 2018
Tá crannchur á reáchtáil ag Cumann Sacair Chois Fharraige faoi láthair agus an duais atá le buachaint ná a bheith luaite ar fheisteas imeartha an chumainn mar urraithe. Is féidir le eagraíocht nó comhlacht ticéad a cheannach ar €100 an ceann le bheith san áireamh sa gcrannchur. Tá go dtí an Déardaoin, 21 Deireadh Fómhair, le bheith san iomaíocht.
Gradam Áras Chois Fharraige
Tá Áras Chois Fharraige ag glacadh le iarratais anois do Ghradam Chois Fharraige. Tá an scéim seo á reáchtáil ag an Áras i gcomhar leis an bhFóram Pleanála Teanga i gCois Fharraige. Beidh duais airgid le fáil ag an mbuaiteoir chomh maith le tréimhse oibre páirt-aimseartha.
Tá an comórtas oscailte do scoláire ar chúrsa altranais agus a chuir tús lena staidéar Meán Fómhair 2021.
Le cur isteach ar an gcomórtas ní mhór aiste 500 focal a scríobh ar an téama seo a leanas: Na buntáistí a bhaineann le timpeallacht Ghaeilge labhartha d’aosaigh atá ina gcónaí i dteach altranais.
Tá go dtí an Aoine, 22 Deireadh Fómhair, le iarratas a sheoladh chuig Áras Chois Fharraige, Páirc, An Spidéal. Tá tuilleadh eolais le fáil ach dul i dteagmháil le Katie Uí Chuláin ag an uimhir 091 553194.
Club Leabhar sa gCrúiscín
Tar éis bliain go leith ar zúm beidh Club Leabhar Chois Fharraige ag teacht le chéile ar an gCéadaoin seo chugainn, 20 Deireadh Fómhair, ag 8.00pm sa gCrúiscín Lán ar an Spidéal le plé a dhéanamh ar an úrscéal MADAME LAZARE, le Tadhg Mac Dhonnagáin ó Bhaile an Domhnalláin, An Spidéal. Tá duais Oireachtais buaite ag an saothar seo agus léirmheasanna moltacha go leor faighte aige. Tá an leabhar le fáil ó na foilsitheoirí FUTA FATA, ón Spailpín Fánach agus ó Shiopa Leabhar Charlie Byrnes i nGaillimh. Beidh spéis faoi leith ag léitheoirí san úrscéal seo do dhaoine fásta. Seo mar a chuir moltóirí Chomórtas Liteartha an Oireachtais síos air: “Úrscéal cumasach, soléite uaillmhianach a choinnigh mé ag iompú na leathanach ó thús deireadh. Soléite, snoite, lán de bheocht agus de shamhlaíocht – sárleabhar é seo gan aon agó.”
Is féidir é a fháil ar an nasc seo thíos chomh maith.
MADAME LAZARE le Tadhg Mac Dhonnagain
Galf Chois Fharraige
Ar an Satharn seo chugainn, 16 Deireadh Fómhair, beidh Cumann Gailf Chois Fharraige ag cur tús le séasúr nua gailf ar chúrsa Bhaile an Róba. Beidh naoi n-imeacht ar fad ar bun ag Cumann Gailf Chois Fharraige idir seo agus mí Iúil 2022, ar chúrsaí éagsúla.
Bunaíodh Cumann Gailf Chois Fharraige breis is tríocha bliain ó shin.
Tá fáilte i gcónaí roimh bhaill nua agus tógtar baill ó Chonamara uilig. Is féidir tuilleadh eolais a fháil ach dul i dteagmháil le Pádraig ag an uimhir 087 2525465.
Dea-Scéal don Cheathrú Rua
Dea-scéal don Cheathrú Rua go bhfuil airgead ceadaithe ag Údarás na Gaeltachta chun Gteic ar Pháirc Ghnó na Ceathrún Rua a mhéadú de bharr éileamh ar thuilleadh spáis san ionad. Tá €66,000 le caitheamh ar cheithre oifig bhreise a chur ar fáil ina mbeidh suas le 10 deasc iontu “chun deis a thabhairt do chomhlachtaí beaga, fiontraithe, forbróirí coincheapa agus cianoibrithe” a bheith ag obair sa gCeathrú Rua.
Osclaíodh Gteic na Ceathrún Rua in 2018 agus tá an t-ionad á bhainistiú ag Comharchumann Mhic Dara thar ceann Údarás na Gaeltachta.
Club Scannán Sailearna
Beidh Club Scannán Sailearna ag tosú ar ais ag taispeáint scoth na scannán domhanda i Seanscoil Sailearna, i gceann coicíse. Gach Déardaoin idir 28 Deireadh Fómhair agus 9 Nollaig, beidh scannáin ó thíortha éagsúla le feiceáil ar an scáileán mór in Amharclann Chois Fharraige.
LIMBO an chéad scannán a bheas á thaispeáint i gceann coicíse. Scéal faoi cheoltóir atá tagtha ón tSiria go dtí An Bhreatain ag lorg dídine agus a chuirtear go oileán iargúlta in Albain in éindí le lucht dídine eile, an fhad is atá a chás á scrúdú.
Ar an liosta scannán don séasúr chomh maith tá ARRACHT, an scannán a déanadh i Leitir Mealláin ina bhfuil an príomhpháirt ag Dónal Ó Héalaí ó Chois Fharraige agus a bheas á thaispeáint an chéad mhí eile i Seanscoil Sailearna, le linn Féile Chois Fharraige.
Leac Cuimhneacháin
Ar chlé Taimín Dan agus a dheartháir Maidhcín Dan ina seasamh ag an teach ar an Tuar Beag a las na Black an’ Tans.
[Buíochas le Dónal Ó Droighneáin, a chuir an pictiúr ar fáil.]
Tá sé socraithe ag Cumann Forbartha Chois Fharraige leac cuimhneacháin a chur ar an mballa ag Folan’s Corner, trasna ó Shiopa Mhic Phroinnséis i Sráidbhaile an Spidéil le comóradh a dhéanamh ar an luíochán a chuir baill de Óglaigh na hÉireann, faoi cheannais Mhichil Uí Droighneáin ón Tuar Beag.
Cé nár maraíodh aon duine den RIC san ionsaí, baineadh díoltas amach ar óglaigh a bhí páirteach san ionsaí nuair a las na Black and Tans ó Ghaillimh ceithre theach i gceantar an Spidéil níos deireanaí an lá céanna.
Seo iad na tithe a lasadh ar an 14 Bealtaine 1921:
- Tigh Bhreathnach, Sídheán, an teach arb as Ned Breathnach.
- Tigh Choistealbha, Baile an Domhnalláin, an teach arb as Pádraig Ó Coistealbha.
- Tigh Chuláin, Saile Thúna, an teach arb as Pádraig Rua Ó Cúláin.
- Tigh Dhroighneáin, An Tuar Beag, an teach arb as na deartháireacha Micheál agus Máirtín Ó Droighneáin.
Tá péire de na tithe fós ina seasamh agus cónaí iontu: Tigh Dhroighneáin ar an Tuar Beag agus Tigh Choistealbha i mBaile an Domhnalláin, trasna ó Shiopa Standúin.
Torthaí Spóirt ón Deireadh Seachtaine
- Iomáint (Idirmheánach): An Spidéal 2 – 10, Abbeyknockmoy 1 – 19.
- Iomáint (Sóisear C1): An Spidéal 6 – 18, Bearna/Na Forbacha 0 – 09.
- Sacar (Div I): Macdara 4, Mervue Utd. B 2.
- Sacar (Corn Brennan): Cois Fharraige 5, Cairy Bohs 0.
- Sacar (faoi 16): Bearna/Na Forbacha 5, Kiltullagh 3.
- Sacar (faoi 14): Macdara 2, Corrib Rangers 1.
- Sacar (faoi 12): Macdara 1, Loughrea 6.