Cartlann Nuachta: 14 Deireadh Fómhair 2020
BISEACH 2020 le Seoladh
Máidin Déardaoin seo chugainn, 22 Deireadh Fómhair, beidh BISEACH 2020 á sheoladh ar an gclár Iris Aniar (RnaG), ag tosú tar éis Nuacht a Naoi. Beidh plé iomlán faoi iris na bliana seo le cuid de na húdair ar an gclár, le labhairt faoin ábhar atá curtha ar fáil.
Ní amháin go seolfar BISEACH na bliana seo, ach seolfar go poiblí chomh maith leagan leictreonach de na seaneagráin den iris ón gcéad cheann a foilsíodh i 1967 go dtí eagrán na bliana seo caite. Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge i gCárna, faoi stiúr ag Seathrún Ó Tuairisg, a rinne na seaneagráin a dhigitiú.
I gcaitheamh na seachtaine fuair an Cumann Forbartha an dea-scéal go mbeidh deontas €3,000 ar fáil ón Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán, le iris d’ardchaighdeán a chur ar fáil.
Tar éis a sheoladh ar an gclár Iris Aniar (RnaG), an Déardaoin seo chugainn, beidh fáil ar an iris sna siopaí i gCois Fharraige.
Comóradh Uí Chadhain
Leathchéad bliain ó shin, 18 Deireadh Fómhair 1970, bhásaigh Máirtín Ó Cadhain, sárlaoch litríocht na Gaeilge sa bhfichiú aois. Bhí roinnt imeachtaí á n-eagrú i dtús na bliana seo leis an dáta a chomóradh, ach de bharr ar tharla ó shin níorbh fhéidir leanacht leis na pleananna áirithe sin.
Beidh deis ann mar sin féin páirt a ghlacadh i gcomóradh ar an údar mar go bhfuil ciorcal léitheoireachta beartaithe, a bhuíochas don teicneolaíocht. Tiocfaidh buíon léitheoirí le chéile chuile re Domhnach ag 7.30 i.n ón 18 Deireadh Fómhair ar aghaidh, ar feadh uair a chloig nó mar sin, ar chóras Zúm.
Beidh léitheoir i mbun chuile sheisiún, duine a threoróidh na léitheoirí trí scéal a fhógrófar roimh ré agus beidh deis ag chuile dhuine a bheith gníomhach sa bplé ar scéalta as an leabhar Máirtín Ó Cadhain: Rogha Scéalta, a d’fhoilsigh Cló Iar-Chonnacht sa mbliain 2014.
Saothar údair a léamh is ea an ceiliúradh is feiliúnaí d’údar ar bith agus tá súil go spreagfaidh na seisiúin plé seo léitheoirí le athchuairt, nó go deimhin féin cuairt don chéad uair, a thabhairt ar ghearrscéalta Uí Chadhain, an t-ábhar a mheabhrú dúinn féin, níos mó aithne a chur ar an gcomhthionól as ar fuineadh an t-údar agus an t-ábhar, téamaí a chíoradh agus taitneamh a bhaint as “caint thíriuil, caint chréúil, caint chraicneach” a mhuintire, mar a dúirt an Cadhnach é féin.
An Taoille Tuile, a céadfhoilsíodh sa gcnuasach An Braon Broghach, an scéal a phléifear ar an 18 Deireadh Fómhair, faoi threoir Mháire Ní Neachtain as an Spidéal agus beidh Máire Ní Chualáin as an gCeathrú Rua i mbun plé ar an scéal An Bhearna Mhíl, ar Lá Samhna.
Más maith leat a bheith ag léamh, nó má bhí rún agat tabhairt faoi shaothar Uí Chadhain uair éicint, tapaigh an deis seo! Níl le déanamh ach teachtaireacht ríomhphoist a sheoladh chuig optchoisfharraige@nullgmail.com le d’ainm a chlárú agus An Taoille Tuile a léamh roimh an 18 Deireadh Fómhair.
Comóradh Shinn Féin ar Mháirtín Ó Cadhain
An scríbhneoir cáiliúil ón Spidéal, Máirtín Ó Cadhain, agus é i mbun óráide le linn feachtas toghchánaíochta ar son iarrthóir Chearta Sibhialta na Gaeltachta, Peadar Mac an Iomaire. Taobh leis, ó chlé, tá Peadar Mac an Iomaire, Frank Flannery agus Seán Ó Tuairisg. Is ar an Domhnach seo chugainn, 50 bliain ó shin, a fuair Máirtín Ó Cadhain bás. B’as An Cnocán Glas, taobh thiar den Spidéal, Máirtín Ó Cadhain.
Bhain Máirtín Ó Cadhain le poblachtánachas Shinn Féin i gcaitheamh a shaoil. Tá sé tráthúil gur Craobh Mháirtín Uí Chadhain a thugtar ar an gcraobh áitiúil de Shinn Féin.
Beidh comóradh leathchéad bliain ar bun Dé Domhnaigh seo chugainn, 18 Deireadh Fómhair, ag Craobh Mháirtín Uí Chadhain de Shinn Féin, i gcuimhne ar fhear a chaith tréimhse i ngéibheann sa gCurrach mar geall ar an mbaint a bhí aige leis an IRA le linn an Chogaidh Mhóir. Ar ndóigh, bhí baint aige le Gluaiseacht Chearta Síbhialta na Gaeltachta chomh maith.
Tá cumann Shinn Féin i gConamara Theas ainmnithe ina dhiaidh, an cumann a bhíonn ag freastal ar an gceantar ó Bhearna go Cárna. Tráthnóna Domhnach ag 19.30pm, leathchéad bliain do dtí an lá tar éis a bháis, ar leathanach Facebook de chuid Shinn Féin, is féidir a bheith ag súil le beagáinín cainte agus plé ar an gCadhnach, maraon le roinnt ceoil. Mar chuid den chomóradh, beidh agallamh leis an staraí Aindrias Ó Cathasaigh faoi ghníomhaíocht pholaitiúil an Chadhnaigh. Le páirt a ghlacadh sa gcomóradh de chuid Shinn Féin, níl le déanamh ach dul go dtí an nasc www.facebook.com/GalwaySF.
Oifig Nua do Chomhlacht Forbartha An Spidéil
Steve Mac Suibhne, Cathaoirleach ar Chomhlacht Forbartha An Spidéil, ar chlé, agus an Bainisteoir Aodhán Mac Donnacha lasmuigh den oifig nua atá ag an gComhlacht Forbartha, atá lonnaithe taobh le Cló Iar-Chonnacht ar chúl Cheardlann an Spidéil.
Búilín Blasta Abú
Tá Údarás na Gaeltachta ag tacú le gradaim Bhlas na hÉireann le blianta fada agus thar a bheith sásta urraíochta a chur ar fáil dóibh i rith na tréimhse sin. Is earnáil ríthábhachtach í seo don Ghaeltacht agus tá dul chun cinn suntasach déanta san earnáil le ceathracha bliain anuas, de bharr dúthracht táirgeoirí Gaeltachta agus tacaíocht leanúnach Údarás na Gaeltachta. Tá táirgí ardchaighdeáin Gaeltachta ag baint cáil náisiúnta agus idirnáisiúnta amach dóibh féin agus cuid acu á mbuanú mar bhrandaí láidre domhanda.
Is iad Údarás na Gaeltachta a dhéanann urraíocht ar Ghradam Rogha na Gaeltachta ag Gradaim Bhlas na hÉireann agus tréaslaíonn muid a mbua le Heather Flaherty agus a foireann sa mBuilín Blasta, sa Spidéal i gCo. na Gaillimhe, a bhuaigh an gradam sin as an Maonáis Oinniún Deataithe atá acu, táirge a bhfuil cúpla gradam buaite aige le gairid, ina measc bonn airgid ag gradaim Bhlas na hÉireann 2020.
Oireachtas Fíorúil
Is cúis mhór díomá do go leor daoine i gConamara agus go háirid na daoine óga ó Chois Fharraige, a bhí ag súil le Oireachtas na Gaeilge a bheith i mBóthar na Trá i mbliana.
Bíonn grúpa mór páistí ó Scoil Sailearna páirteach san Oireachtas gach bliain, ag tíocht abhaile le neart boinn agus duaiseanna, san amhránaíocht, sna lúibíní, sna hagallaimh beirte etc.
Ach tá Tuismitheoirí na Gaeltachta ag eagrú Oireachtas fíorúil do na páistí i gcomhar le TG4.
Tá sraith fiseán á gcur le chéile faoi láthair ag Tuismitheoirí na Gaeltachta agus craolfar iad ar an teilifís agus ar na meáin shóisialta ag deireadh na míosa, le linn aimsir an Oireachtais.
Airgead do CLG An Spidéil
Fógraíodh le linn na seachtaine go bhfuil deontas €17,000 le tabhairt ag Roinn na Gaeltachta do Chumann Lúithchleas Gael, An Spidéal, le caitheamh ar threalamh don pháirc imeartha ag Coláiste Chonnacht.
Eolaithe Óga, Coláiste Chroí Mhuire
Triúr dalta ó Coláiste Chroí Mhuire, An Spidéal, ar éirigh leo duais don Chumarsáidí is Fearr a bhuachan sa gcraobh réigiúnach de Scifest le deireannas.
Ó chlé: Finnian Cox, Yann Ó Máille Breathnach agus Stephen Ó Gríofa ón Spidéal.
D’éirigh le triúr ó Choláiste Chroí Mhuire, An Spidéal, duais don Chumarsáidí is Fearr a bhuachan sa gcraobh réigiúnach de Scifest le deireannas. Feamainn mar Fhoise Bithphlaisteach Immhillte an t-ainm atá ar an tionscadal a bhí ag Finnian Cox, Yann Ó Máille Breathnach agus Stephen Ó Gríofa. Sí an Dr. Uí Chéidigh an múinteoir eolaíochta atá acu.
Comórtas Grianghrafadóireachta
Grianghraf a thóg Colm Welby, ar chlúdach Fhéilire Chomhar Creidmheasa Cholm Cille Teo anuraidh.
Aoine na seachtaine seo chugainn, 23 Deireadh Fómhair, an dáta deireadh a nglacfar le iontrálaithe sa gcomórtas grianghrafadóireachta ata á reáchtáil ag Comhar Creidmheasa Cholmcille. Roghnófar 12 grianghraif ó na iontrálaithe le cur i bhFéilíre 2021 an Chomhar Creidmheasa, féilire a mbíonn an-éileamh air gach bliain de bharr na bpictiúir áille. Is é téama an chomórtais i mbliana ná Do Cheantar.
Le cur isteach ar an gcomórtas níl le déanamh ach do ghrianghraf a chur ag an seoladh ríomhphoist feilireccccteo@nullgmail.com faoin 23 Deireadh Fómhair.
Feachtas faoin bhFón Póca
Ta sé socraithe ag Cumann Forbartha Chois Fharraige gearán a chur ag na comhlachtaí fón póca faoin drochchomhartha atá i gceantar an Chnoic le fada. An tseachtain seo bhí an Cumann Forbartha i dteagmháil le COMREG, an eagraíocht stáit atá ag rialú earnáil na cumarsáide. An comhairle a mhol COMREG, ná gearán a dhéanamh i dtosach leis na comhlachtaí a chuireann an tseirbhís ar fáil, agus mura bhfuil sásamh le fáil, gur féidir le COMREG dul ag plé leo faoin gcás.
Tá an comhartha fón póca go dona le fada i gceantar an Chnoic agus ag dul in olcas. Cuireann sé sláinte agus sábháilteacht daoine i mbaol agus ní chabhraíonn sé ach an oiread le daoine atá ag iarraidh gnó a reáchtáil sa gceantar. Beidh an Cumann Forbartha i dteagmháil le eagraíochtaí eile sa gceantar le tacaíocht a fháil, más gá feachtas a reáchtáil leis an tseirbhís fón póca sa gceantar a fheabhsú.