Cartlann Nuachta: 2 Meitheamh 2021
Lá an Tobair
Scoil Náisiúnta Cholmcille, An Tulach, ceann de thrí scoil i gCois Fharraige a ainmnítear i ndiaidh Colmcille, a rugadh 1,500 bliain ó shin.
Murach srianta Covid is cinnte go mbeadh na céadta ó gach cearn i gConamara ag bailiú le chéile ar an gCéadaoin seo chugainn, 9 Meitheamh, le haghaidh Lá an Tobair nó Patrún Cholmcille ar an Tulach, an bhliain speisialta seo.
Rugadh Colmcille 1,500 bliain ó shin, 7 Nollaig, 521AD. Bhásaigh sé ar an 9 Meitheamh sa mbliain 597 ar Oileán Í, amach ó chósta na hAlban, sa mainistir cáiliúil a bhunaigh sé nuair a chuaigh sé ar deoraíocht ó Dhoire Cholmcille sa mbliain 563.
Thar aon naomh eile tugtar ómós speisialta do Cholmcille i gCois Fharraige: Coláiste Cholmcille atá ar an iarbhunscoil in Indreabhán; Scoil Cholmcille a thugtar ar an mbunscoil i Ros a’ Mhíl agus ar an Tulach; agus tá Comhar Creidmheas Cholmcille ar an gCnoc agus ar an gCeathrú Rua; agus seans maith gurb é Colm an t-ainm baiste ba coitianta sa gceantar. Bhíodh tarraingt na gcéadta ar Thobar Cholmcille, ar lá an phatrúin ar an 7 Meitheamh agus bhíodh Aifreann á cheiliúradh ann sa tráthnóna go dtí le gairid.
Seo thíos mír as alt le Johnny Chóil Mhaidhc faoi. Ar Lá an Tobair 1963 a foilsíodh é san iris Ar Aghaidh, nuair a bhíodh Aifreann á cheiliúradh ar an trá in aice leis an reilig:
“ . . . Sheas an slua de phlimp, bhí an Sagart tagaithe agus an tAifreann ar tí tosaí. Thosaigh an tAifreann, chuaigh an pobal ar a nglúine sa ngaineamh. Thit ciúnas sa slua. Ní raibh fuaim dá laghad le clos ach corr ghéim bó i bhfad ó chéile agus fuaim uaigneach na Laidne ag imeacht leis an ngaoth.
I measc an tslua bhí seanfhear, é críon-liath, a ucht ligthe isteach ar an sconsa dó a bhí idir an reilig agus an fharraige. Ba é an dath tréigthe céanna a bhí ar a chulaith liath ghlas flainín agus ar chlocha coiléir an sconsa. Bhí a shúile ar dhath na mara agus iad sluigthe siar ina chloigeann, reic ina éadan, agus mant ina dhraid. Thabharfá an leabhar gur ball den sconsa é marach an chaoi a raibh a bhéal ag corraí le gach cloch den Pháidrín dá raibh sé chur thairis thríd na méartha tanaí snaite . . .”
Cé nach bhféadfaí Lá an Phatrúin a cheiliúradh in ómós do Cholmcille i mbliana de bharr srianta Covid, seans go mbeidh deis ann níos deireanaí sula mbeidh an bhliain caite ómós poiblí a thaispeáint don naomh a rugadh 1,500 bliain ó shin.
Caifé Nua i mBaile na hAbhann
Diarmuid Ó Mathúna, ag doras An Pota Caifé, caifé nua atá á oscailt ar An Tulach ar an Luan seo chugainn, 7 Meitheamh. Tá an caifé lonnaithe trasna ó Halla na Tulaí, san áit a mbíodh an teach tábhairne Tigh Johnny Sheáin fadó.
Tá caifé nua le oscailt an Luan seo chugainn, 7 Meitheamh, i mBaile na hAbhann, trasna ó Halla na Tulaí, san áit ina mbíodh Tigh Johnny Sheáin. Tá forbairt déanta ag FÍBÍN ar Tigh Johnny Sheáin, a cheannaigh an chomhlacht drámaíochta roinnt blianta ó shin. San áit a mbíodh piontaí pórtair á líonadh is á gcaitheamh siar, is caifé agus tae a bheas á ól anois.
POTA CAFÉ an t-ainm a bheas ar an gcaifé nua, atá á oscailt ag Diarmaid Ó Mathúna, an duine céanna a chuir an seirbhís Neighbourhood Food ar bun anuraidh. Beidh béim sa gcaifé ar úsáid a bhaint as bia orgánach atá á fhás go háitiúil.
An deireadh seachtaine seo caite bhí an caifé nua soghluaiste, RÚNDA, an-ghnóthach ag freastal ar na sluaite a bhí ag iarraidh castáil le chéile taobh amuigh san aimsir bhreá a bhí againn. Suas lána trasna ón Leabharlann atá an caifé Rúnda socraithe suas, le boird ann le suí síos taobh amuigh.
Dónal Lally sa gcaifé soghluaiste, RÚNDA, atá oscailte aige i sráidbhaile an Spidéil, suas lána trasna ón Leabharlann.
Beidh Rúnda ar oscailt idir 8.00am agus 3.00pm gach Déardaoin agus Aoine, agus idir 9.00am agus 4.00pm ar an Satharn agus ar an Domhnach.
Postanna sa Spidéal
Geansaithe Bronnta ag Cambus Medical 2015
Tá sé fógartha ag an gcomhlacht Cambus Medical go bhfuil breis agus 40 post nua le cruthú acu ar an Spidéal. Feistí leighis a dhéanann an chomhlacht. Tá €1,900,000 ceadaithe ag Údarás na Gaeltachta don chomhlacht le píosa breise a chur leis an monarcha. Tá súil ag Cambus Medical go mbeidh breis is 170 duine ag obair sa gcomhlacht ar an Spidéal faoin dheireadh na bliana.
Ag caint ar Adhmhaidin (RnaG) dúirt Mark de Faoite ó Údarás na Gaeltachta go mbeadh réimsí leathan post á líonadh ag an gcomhlacht idir innealtóirí, oibrithe ar an urlár, lucht riaracháin agus déileáil le custaiméaraí.
Bhunaigh Barry Comerford agus John Farragher an chomhlacht Cambus Medical in 2006. Is le comhlacht ón nGearmáin 90% den chomhlacht faoi láthair.
Glasraí agus Plandaí ón nGarraí Glas
Aengus Ó Coistealbha sa nGarraí Glas
Tá an Siopa Beag atá ag An Garraí Glas ar thaobh an bhóthair in Indreabhán ar oscailt anois le cúpla seachtain anuas. Chomh maith le glasraí, atá fásta go horgánach ag Aengus Ó Coistealbha, tá raon leathan plandaí ar díol chomh maith, atá réidh anois le cur sa talamh nó i dtollán.
Gaelchara Chois Fharraige
Tá scéim spéisiúil á reáchtáil ag Fóram Chois Fharraige um Pleanáil Teanga le daoine atá ag iarraidh Gaeilge a fhoghlaim i gCois Fharraige a chur ag obair le cainteoir líofa. Beidh an cainteoir líofa agus an foghlaimeoir ag obair in éindí: an cainteoir mar mheantóir ag tabhairt misnigh don bhfoghlaimeoir le iarracht a dhéanamh níos mó Gaeilge a úsáid sa mbaile agus i measc an phobail.
Le níos mó eolais a fháil faoin scéim níl le déanamh ach teagmháil a dhéanamh le optchoisfharraige@nullgmail.com. Is féidir le beirt chomh-iarratas a dhéanamh – foghlaimeoir agus cainteoir líofa, nó is féidir le duine aonair cur isteach ar an scéim chomh maith.
Mar spreagadh beidh €250 an duine á bhronnadh ar an bhfoghlaimeoir agus ar an gcainteoir.
Scoláireachtaí Printíseachta
Dé hAoine seo, 4 Meitheamh, an dáta deiridh a ghlacfar le iarratais ó chainteoirí líofa Gaeilge ón nGaeltacht, faoin scéim printíseachta atá á reáchtáil ag Údarás na Gaeltachta. Tá scoláireachtaí, ar fiú €2,000 an ceann, do dhaoine ón nGaeltacht, chun tacú leo ceird nua a fhoghlaim i réimse leathan printíseachtaí. Seo ceann de na scéimeanna is rathúla a reáchtálann an tÚdarás.
Tá tuilleadh eolais faoin na scoláireachtaí, chomh maith le foirm iarratais, ar fáil ar an suíomh: www.udaras.ie.
Bainisteoir Cúnta Faoi Oiliúint á Lorg
Seanscoil Sailearna sna hAille
Tá Comharchumann Shailearna ar lorg bainisteoir cúnta faoi oiliúint, a bheidh lonnaithe san oifig i Seanscoil Sailearna sna hAille. Duine cruthaíoch tionscantach atá á lorg. Tá tuilleadh eolas faoin bpost le fáil ar an suíomh www.cst.ie nó trí ríomhphost a sheoladh chuig sailearna@nullgmail.com.
Le cur isteach ar an bpost níl le déanamh ach litir iarratais, chomh maith le CV agus sonraí teagmhála de bheirt mholtóirí, a sheoladh chuir Bainisteoir CST, faoin 5.00 i.n. ar an Aoine, 11 Meitheamh.
Glanadh Suas sna Forbacha
Brúscar sna Forbacha
An deireadh seachtaine seo caite eagraíodh ‘glanadh suas’ sna Forbacha. Thóg thart ar trí scór páirt san ócáid ‘Pios Suas É,’ idir imreoirí óga agus a gcuid tuismitheoirí ó Chlub Iománaíochta Bearna/Na Forbacha, chomh maith lena gcuid traenálaithe. Chaith baill an chlub cúpla uair ag glanadh suas Páirc na bhForbacha, ón ar bailíodh 20 mála brúscair. Tá buíochas ag dul do gach duine a ghlac páirt.
Siúlóidí i gCois Fharraige
Is gearr go mbeidh an obair tosaithe ar chomharthaí nua a chrochadh ar dhá shiúlóid atá le réiteach ag Cumann Forbartha Chois Fharraige i gcomhar le Údarás na Gaeltachta. Beidh an dá shiúlóid oidhreachta ag tosú amach ón bPoitín Stil ar an Lochán Beag.
Siúlóid Cladaigh: Tá siúlóid amháin ag dul go cladach síos Bóithrín an Locháin, trasna go Bóthar an Common chomh fada leis an ‘Slip,’ mar a thugtar air. Ar aghaidh ansin, ag leanacht an cósta siar go Cor na Rón, áit a dtreorófar daoine ar ais ar an bpríomhbhóthar chun filleadh ar An bPoitín Stil. Thart ar 7.5km atá sa tsiúlóid, a thógfadh idir uair go leith agus dhá uair an chloig.
Siúlóid Portaigh: Tá an dara siúlóid ag tosú amach ag an bPoitín Stil chomh maith agus ag dul suas Bóithrín an Tul’ Fhada i dtreo Clochar na gCon, thar Loch Chearra agus ag casadh siar ó thuaidh ar Bhóthar na Scraitheog chomh fada leis an gcasadh i dtreo Lodge Chroimghlinne. Casann bealach na siúlóide ó dheas agus anuas ar Bhóithrín na Ceárta i dtreo an phríomhbhóthair, le filleadh ansin ar an bPoitín Stil. Thart ar 9.5km atá sa tsiúlóid, a thógfadh idir dhá uair an chloig go dhá uair go leith. Is féidir an tsiúlóid a ghiorrú roinnt ach tíocht anuas Bóthar na Tamhnaí Móire.
Tá sé i gceist bróisiúr a fhoilsiú le léarscáil den dá shiúlóid, mar aon le eolas faoi na láithreacha agus faoin dúlra sa gceantar. Beidh comharthaí eolais á gcrochadh chomh maith ag Údarás na Gaeltachta ag na láithreacha, a bheas úsáideach do chuairteoirí.
Cois Caoláire
Droichead Timín
Ag caint ar shiúlóidí sa gceantar, tá sé socraithe “Cois Caoláire” a thabhairt ar an tsiúlóid chois cladaigh sa Spidéal, a cheanglaíonn an Airdín Buí leis an gCéibh Nua. Go gairid tar éis na Nollag críochnaíodh an bealach coisithe le gur féidir siúl cois cladaigh ón Airdín Buí chomh fada leis an gCéibh Nua.
Ar ndóigh, “Cois Caoláire” an teideal a chuir Máirtín Ó Cadhain (1906 – 1970) ar an tríú cnuasach gearrscéalta óna pheann agus tá cead pleanála faighte le dealbh den scríbhneoir clúiteach a chur in airde ag an Airdín Buí.
Chomh maith leis sin, tá sé socraithe “Droichead Timín” a thabhairt ar an droichead thar Abhainn Boluisce i gcuimhne ar Timín Joe Tim Ó Curraighín, an duine is mó a rinne obair leis an droichead a fháil déanta.
Ranganna Aclaíochta faoin Aer i gCois Fharraige
An Chéibh Nua sa Spidéal
Tá ranganna aclaíochta faoin aer tosaithe sa Spidéal. Christine Cox atá i mbun na ranganna. Beidh na ranganna ar bun ag an gCéibh Nua sa Spidéal gach Máirt ag 7.00pm. Chomh maith leis sin, bíonn ranganna Pilates ar bun gach maidin Dé hAoine agus Dé Sathairn ag 9.30am.
Le tuilleadh eolais a fháil agus le áit a chur in áirithe, níl le déanamh ach glaoch a chur ar Christine ag an uimhir 087 1210277.
Campaí Samhraidh Micheál Breathnach
Beidh campaí samhraidh á reáchtáil ag Cumann Micheál Breathnach de Chumann Lúthchleas Gael do ghasúir san aoisghrúpa 6 – 15 bliain d’aois.
Beidh an campa peile ar bun ar feadh 5 lá ón Luan, 28 Meithamh, agus beidh an campa iománaíochta ag tosú ar an Luan, 5 Iúil, agus ag leanacht ar aghaidh go dtí an Aoine, 9 Iúil.
€50 atá ar an gcampa don tseachtain iomlán.
Tá an t-eolas ar fad faoi na campaí ar fáil ar leathanach Facebook Chumann Micheál Breathnach.
Tóraíocht Taisce
Seachtain ón Satharn seo chugainn beidh Cruinniú na nÓg ar bun agus tá Tuismitheoirí na Gaeltachta ag reáchtáil Tóraíocht Taisce don teaghlach mar chuid den ócáid.
Is le teaghlaigh a spreagadh le dul ag spaisteoireacht cois trá, cois locha, ar an bportach, i gcoill nó ar shliabh atá an Tóraíocht Taisce á eagrú.
Iarrtar ar theaghlaigh atá ag glacadh páirt grianghraf nó dhó a ghlacadh is iad a sheoladh ar Whats App chuig 0873762941.
Do réir mar a thagann ábhar isteach cuirfear ainm an teaghlaigh agus na pictiúir ar an suíomh www.tuismitheoiri.ie.
Mar chuid de Chruinniú na nÓg ar an Satharn, 12 Meitheamh, déanfar an t-ábhar a scaipeadh ar na meáin shóisialta.