Cartlann Nuachta: 20 Deireadh Fómhair 2021

BISEACH 2021 le Seoladh

Maidin Dé Aoine seo chugainn, 22 Deireadh Fómhair, beidh an iris BISEACH 2021 á sheoladh ar an gclár Iris Aniar (RnaG), ag tosú tar éis Nuacht a Naoi. Beidh plé iomlán faoi iris na bliana seo le cuid de na húdair ar an gclár, le labhairt faoin ábhar atá san iris. Tá 100 leathanach san iris i mbliana agus neart ábhar léitheoireachta, idir stair, seachas, tuairimíocht, cúrsaí reatha agus go leor leor grianghraf mar is gnáth.

Gan ach €5 air, is iontach an luach airgid an iris, a bhuíochas sin don deontas a chuireann An Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán, ar fáil do Chumann Forbartha Chois Fharraige leis an iris a chlóbhualadh is a dhearadh.

Beidh an iris le fáil sna siopaí i gCois Fharraige an deireadh seachtaine seo. Díoladh amach BISEACH na bliana seo caite an-sciobtha anuraidh.

Am an Aifrinn

Séipéal an Chnoic

Tá sé fógraithe go mbeidh am an Aifrinn Domhnaigh i Séipéal an Chnoic á athrú go 11.30am ón Domhnach seo chugainn, 24 Deireadh Fómhair, ar aghaidh. Beidh an tAifreann ar an Satharn ag 7.30pm mar is gnáth. Tá an dá Aifreann ar an Tulach ag fanacht mar a bhí: 6.00pm ar an Satharn agus 10am ar an Domhnach.

Coláiste Lurgan

Coláiste Lurgan 2021

Tá sé curtha in iúl ag Cumann Forbartha Chois Fharraige, an eagraíocht pobail a dhéanann ionadaíocht ar Pharóiste an Chnoic, go bhfuil an cumann sásta i bprionsabail leis an bPlean Bainistíochta atá curtha le chéile ag Údarás na Gaeltachta don Ionad Oideachais agus Óige atá beartaithe a thógáil ar shuíomh Choláiste Lurgan agus go mbeidh an cumann sásta a bheith páirteach sa gCoiste Comhairleach a bheas á bhunú leis an áis nua a reáchtáil nuair a bheas sé tógtha.

An cheist achrannach atá le réiteach fós ná cé acu, Plean A nó Plean B, a bheas sa bhforbairt. Bheadh halla níos fairsinge mar chuid de Phlean A ach theastódh go mbeadh an chomhlacht Coláiste Lurgan Teo., úinéirí an choláiste Ghaeilge, in ann tíocht ar réiteach le Údarás na Gaeltachta faoi dhá phaiste talún a theastódh le haghaidh Plean A. Chosnódh Plean A os cionn €6 milliún le forbairt, an t-airgead go léir ag tíocht ó Roinn na Gaeltachta. Bheadh Plean B níos lú agus chosnódh sé thart ar €4.5 milliún.

I ráiteas a d’eisigh Cumann Forbartha Chois Fharraige, tar éis cruinniú speisialta den Choiste Stiúrtha an tseachtain seo caite, dúradh cé gur fearr leis an gCumann Forbartha “go ndéanfaí iarracht amháin eile teacht ar réiteach le stiúrthóirí Choláiste Lurgan Teo. faoin dá phíosa talún a theastódh le go bhféadfaí Plean A a chur i gcrích”.

Ag an am céanna thug an Cumann Forbartha le fios, nár cheart an fheistíocht stáit a chailliúint, agus sa gcás nach féidir tíocht ar réiteach le Coláiste Lurgan Teo., go mba cheart brú ar aghaidh le Plean B agus an tIonad Oideachais agus Óige a fhorbairt “ar mhaithe leis an gceantar”.

Peil na bhFear

Is ar Pháirc Uí Dhúgáin ar an Domhnach a tháinig deireadh le séasúr peile na mBreathnaigh nuair a chlis an fhoireann sinsir i gCluiche Ceathrúcheannais an Chontae ag an nGrád Idirmheánach in aghaidh St Breandan’s le cúilín amháin. Ach d’éirigh le Leitir Móir áit a aimsiú sa mBabhta Leathcheannais nuair a bhuail siad Killererin. Beidh peileadóirí Cheantar na nOileán ag imirt in aghaidh Oileán Árann, le áit a fháil i gCluiche Ceannais Idirmheánach an Chontae.

Chaill peileadóirí An Spidéil in aghaidh St Michael’s sa gcluiche dícháilithe ar an Domhnach, a imríodh i Ros Muc. Bhí bearna de cúig chúilín eatarthu ag an deireadh. Tá An Spidéal i measc na bhfóirne sinsir, in éindí le Bearna agus An Cheathrú Rua, atá i mbaol a bheith curtha síos go Idirmheánach an chéad bhliain eile.

Iománaithe Óga na mBreathnaigh

Foireann Iománaíocht Faoi 12

Le gairid bhronn Coiste Iomána na nÓg do Chontae na Gaillimhe an gradam ar Chumann Micheál Breathnach mar aitheantas ar an méid dul chun cinn atá déanta ag an gcumann leis an iománaíocht a chur chun cinn i measc na ndaoine óga.

Le bliain anuas tá go leor comórtais buaite ag iománaithe óga na mBreathnaigh faoi 12, faoi 13, faoi 14 agus faoi 15 agus boinn ag dul dóibh dá réir.

Gradam Áras Chois Fharraige

Tá Áras Chois Fharraige ag glacadh le iarratais anois do Ghradam Chois Fharraige. Tá an scéim seo á reáchtáil ag an Áras i gcomhar leis an bhFóram Pleanála Teanga i gCois Fharraige. Beidh duais airgid le fáil ag an mbuaiteoir chomh maith le tréimhse oibre páirt-aimseartha.

Tá an comórtas oscailte do scoláire ar chúrsa altranais agus a chuir tús lena staidéar Meán Fómhair 2021.

Le cur isteach ar an gcomórtas ní mhór aiste 500 focal a scríobh ar an téama seo a leanas: Na buntáistí a bhaineann le timpeallacht Ghaeilge labhartha d’aosaigh atá ina gcónaí i dteach altranais.

Tá go dtí an Aoine seo, 22 Deireadh Fómhair, le iarratas a sheoladh chuig Áras Chois Fharraige, Páirc, An Spidéal. Tá tuilleadh eolais le fáil ach dul i dteagmháil le Katie Uí Chuláin ag an uimhir 091 553194.

Galf Chois Fharraige

An Captaen ar Chumann Ghailf Chois Fharraige, Tomás Ó Domhnaill (ar dheis), ag bronnadh an duais ar Mike Dunne, an buaiteoir sa gcomórtas gailf a bhí ag an gcumann i mBaile an Róba, an Satharn seo caite.

Ar an Satharn seo chaite chuir Cumann Gailf Chois Fharraige tús le séasúr nua gailf ar chúrsa Bhaile an Róba. Seo a leanas na torthaí ón gcomórtas:

Buaiteoir: Mike Dunne (44) 47pt; Dara áit: Patrick Thornton (41) 42pt
Catagóir 1: Buaiteoir: Mike Neachtain (25) 40pt; Dara áit: Alo Ó Conghaile (17) 35pt
Catagóir 2: Buaiteoir: Pádraig Ó Cualáin (36) 40pt; Dara áit: Steve Ó Culáin (27) 37pt

Beidh an chéad imeacht eile ar bun ag Cumann Gailf Chois Fharraige i Uachtar Ard ar an Satharn, 13 Samhain. Tá fáilte roimh baill nua i gcónaí.

Tuilleadh eolais ó fáil ó Phádraig ag 087 2525465.

Céibh Ros a’ Mhíl

Calaphort Ros a’ Mhíl: tá tuarascáil curtha chuig Aire na Mara leis an gcás a dhéanamh ar son an chalaphoirt a fhorbairt le go mbeidh sé in ann freastal ar riachtanais na bhfeilmeacha gaoithe amach ón gcósta, atá le forbairt amach anseo.

[Pictiúr: Máire Áine Nic Dhonnacha]

Ba ábhar dóchais don ghrúpa atá ag iarraidh Calaphort Ros a’ Mhíl a fhorbairt, gur thug Aire na Mara, Charlie McConlogue TD, cuairt ar an gcalaphort an Déardaoin seo caite, le tuarascáil a sheoladh, a aithníonn go bhféadfadh go mbeadh Ros a’ Mhíl oiriúnach le forbairt mar lárionad chun tacú le tionscal na gaoithe amach ón gcósta agus go bhféadfaí na céadta post a chruthú sa gceantar le freastal ar an earnáil.

Údarás na Gaeltachta a rinne coimisiúnú ar an tuarascáil a aithníonn na deiseanna móra atá ann do Ghaeltacht na Gaillimhe agus an geilleagar níos leithne ach Ros a’ Mhíl a fhorbairt. Tá roinnt buntáistí ag baint le Ros a’ Mhíl: tá cead pleanála ann leis an gcalaphort a fhorbairt; tá banc talún thart ar an gcalaphort in úinéireacht an Údaráis agus tá Ros a’ Mhíl gar don fheilm mhór gaoithe atá le forbairt amach ó na Sceirde.

I ráiteas a d’eisigh Údarás na Gaeltachta dúradh go bhfuil Ros an Mhíl “aitheanta ag Údarás na Gaeltachta le fada mar acmhainn straitéiseach, áit a bhfuil féidearthachtaí ag baint leis an gCalafort a bheith mar ionad straitéiseach náisiúnta maidir le cúrsaí fuinnimh in-athnuaite mara”.

Agus Údarás na Gaeltachta ag obair as lámha a chéile leis an bpobal agus le coiste forbartha an chalafoirt tá dóchas arís ann go mbeidh Ros a’ Mhíl in ann tairbhe a bhaint as forbairt na bhfeilmeacha gaoithe amach ón gcósta.

Club Scannán Sailearna

Arracht – ceann de na scannáin a bheas le feiceáil i gClub Scannán Sailearna

Beidh Club Scannán Sailearna ag tosú ar ais ag taispeáint scoth na scannán domhanda i Seanscoil Sailearna, i gceann coicíse. Gach Déardaoin idir 28 Deireadh Fómhair agus 9 Nollaig, beidh scannáin ó thíortha éagsúla le feiceáil ar an scáileán mór in Amharclann Chois Fharraige.

LIMBO an chéad scannán a bheas á thaispeáint ar an Déardaoin seo chugainn, 28 Deireadh Fómhair ag tosú ag 8.15pm. Scéal faoi cheoltóir atá tagtha ón tSiria go dtí An Bhreatain ag lorg dídine agus a chuirtear go oileán iargúlta in Albain in éindí le lucht dídine eile, an fhad is atá a chás á scrúdú.

Ar an liosta scannán don séasúr chomh maith tá ARRACHT, an scannán a déanadh i Leitir Mealláin ina bhfuil an príomhpháirt ag Dónal Ó Héalaí ó Chois Fharraige agus a bheas á thaispeáint an chéad mhí eile i Seanscoil Sailearna, le linn Féile Chois Fharraige.

Tá liosta iomlán na scannán a bheas á thaispeáint idir seo agus an Nollaig le fáil ar an suíomh WWW.CLUBSCANNAN.IE, áit a bhfuil eolas faoi mbealach le ballraíocht a chlárú ar líne nó ticéad a cheannach do scannán.

Ciorcal Léitheoireachta Nua

Tá tús curtha ag Cló Iar-Chonnachta le ciorcal léitheoireachta nua faoi stiúir Brian Ó Conchubhair.

Is gearrscéal as an leabhar Gearrscéalta Ár Linne a bheidh á phlé ag gach seisiún agus beidh údar an ghearrscéil áirithe sin i láthair ar zúm chun labhairt faoina scéal agus ceisteanna léitheoirí a fhreagairt.

Thosaigh an Ciorcal ar an Máirt seo caite nuair a bhí “Scéal faoi Dhá Chathair,” le Alan Titley á phlé. “Na Déithe Luachmhara Deiridh”, gearrscéal leis an údar ó Mhaigh Chuilinn, Pádraic Breathnach, a bheas á phlé seachtain ón Máirt seo chugainn, 26 Deireadh Fómhair.

Moltar do dhaoine an gearrscéal a bheith léite roimh ré.

Leac Cuimhneacháin

Tá sé socraithe ag Cumann Forbartha Chois Fharraige leac cuimhneacháin a chur ar an mballa ag Folan’s Corner, trasna ó Shiopa Mhic Phroinnséis i Sráidbhaile an Spidéil le comóradh a dhéanamh ar an luíochán a chuir baill de Óglaigh na hÉireann, faoi cheannais Mhichil Uí Droighneáin ón Tuar Beag. Cé nár maraíodh aon duine den RIC san ionsaí, baineadh díoltas amach ar óglaigh a bhí páirteach san ionsaí nuair a las na Black and Tans ó Ghaillimh ceithre theach i gceantar an Spidéil níos deireanaí an lá céanna. Seo iad na tithe a lasadh ar an 14 Bealtaine 1921:

Tigh Bhreathnach, Sídheán, an teach arb as Ned Breathnach.
Tigh Choistealbha, Baile an Domhnalláin, an teach arb as Pádraig Ó Coistealbha.
Tigh Chuláin, Saile Thúna, an teach arb as Pádraig Rua Ó Cúláin.
Tigh Dhroighneáin, An Tuar Beag, an teach arb as na deartháireacha Micheál agus Máirtín Ó Droighneáin.

Tá péire de na tithe fós ina seasamh agus cónaí iontu: Tigh Dhroighneáin ar an Tuar Beag agus Tigh Choistealbha i mBaile an Domhnalláin, trasna ó Shiopa Standúin.

Torthaí Spóirt ón Deireadh Seachtaine

Peil (Sinsear): An Spidéal 0 – 08, St Michael’s 2 – 07.
Peil (Idirmheánach): Ml. Breathnach 0 – 13, St Brendan’s 0 – 14.
Sacar (faoi 17): Cois Fharraige 2, Athenry B 0.
Sacar (faoi 17): Bearna/Na Forbacha 2, Mervue Utd. 3.
Sacar (Cailíní faoi 17): Bearna/Na Forbacha 1, East Galway Utd. 3.
Sacar (faoi 15): Bearna/Na Forbacha 2, Tuam Celtic 2.
Sacar (faoi 15): Macdara 1, Athenry 5.
Sacar (faoi 13): Macdara 2, Colemanstown Utd. 1.