Cartlann Nuachta: 20 Marta 2019
Comóradh na gCearta Sibhialta
An scríbhneoir is an poblachtánach Máirtín Ó Cadhain i mbun cainte le linn feachtas toghchánaíochta ar son Peadar Mac an Iomaire, a sheas in olltochán 1969 mar iarrthóir ó Ghluaiseacht Chearta Sibhialta na Gaeltachta.
Taobh leis, ó chlé, tá Peadar Mac an Iomaire, Frank Flannery (Western Civil Rights Movement) agus Seán Ó Tuairisg (Gluaiseacht Chearta Sibhialta na Gaeltachta).
Beidh bunú Gluaiseacht Chearta Sibhialta na Gaeltachta á chomóradh ag ócáid poiblí ar an Domhnach seo chugainn, 24 Márta, i Seanscoil Sailearna, Indreabhán, ag tosú ag 4.00pm.
Ar an Domhnach seo chugainn, 24 Márta, déanfar comóradh ar bhunú Ghluaiseacht Chearta Sibhialta na Gaeltachta, leathchéad bliain ó shin. Tá an comóradh á eagrú ag Cumann Forbartha Chois Fharraige i gcomhar le Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge. Bunaíodh eagraíocht na gcearta sibhialta seo ag cruinniú poiblí i Scoil an Cnoic (Seanscoil Sailearna sa lá atá inniu ann), ar an Domhnach, 23 Márta 1969
Mar chuid den chómóradh ar an Domhnach, nóchtófar leacht chuimhneachán ar bhalla na Seanscoile ag 4.00pm.
Tá cuireadh oscailte tugtha don phobal a bheith i láthair ag an ócáid. Beidh fáilte speisialta roimh na ceannródaithe a bhunaigh eagraíocht a d’athraigh saol na Gaeltachta i go leor bealaigh éagsúla agus a thug misneach agus féinmhuinín do dhaoine.
Ar an Domhnach chomh maith beidh taispeántas á dhéanamh ag Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge, faoi Ghluaiseachta Chearta Sibhialta na Gaeltachta agus déanfaidh daltaí ó Choláiste Chroí Mhuire ón Spidéal an gearrdráma C.E.A.R.T.A. a chur ar stáitse. Is dráma nua é seo faoi Ghluaiseacht na gCeart i gConamara, a fuair ainmniúchán an tseachtain seo caite ag Féile Cúige na Scoldrámaíochta le dul ar aghaidh ag an bhFéile Náisiúnta an chéad mhí eile. Tosóidh imeachtaí ar an Domhnach i Seanscoil Sailearna ag 4.00pm.
Lá ‘le Pádraig ar an Spidéal
John Patrick Lesh ó Chorn na Breataine a bhí i mbróga Naomh Pádraig ag tús an pharáid ar An Spidéal, ar an Domhnach seo caite.
Tháinig na sluaite amach le breathnú ar paráid Lá ‘le Pádraig sa Spidéal aríst i mbliana. Bhí na flótanna an-mhaith, tráthúil agus an t-uafás oibre déanta len iad a chur le chéile.
Seo a leanas na buaiteoirí a roghnaigh na moltóirí:
An Flóta is Fearr: Seanaghurráin le téama faoi Athrú Aeráide.
An Flóta leis an Iarracht is Fearr: Baile an Domhnalláin, le téama faoi Athrú Aeráide chomh maith.
An Flóta is Barúla: O’Tooles, Baile Éamonn, An Spidéal, le téama faoi chostas Oispidéal na nGasúr i mBaile Átha Cliath.
Bhí flótanna an-mhaith chomh maith ag an bPáirc, Tigh Mháirtín Ó Donnell, Áras Chois Fharraige. An Coilleach/Baile an tSléibhe agus ag grúpa ó Bhearna. Bhí Cumann Camógaí Chois Fharraige go láidir ann, mar a bhíonn chuile bhliain, chomh maith le foireann peile An Spidéil leis an dá chorn idirmheánach a ghnóthaigh siad i mbliana, corn na Gaillimhe agus corn Chonnacht.
Mar is iondual, Seán Ó Coistealbha ón bPáirc a choinnigh an tráchtaireacht leis an slua.
Sé John Patrick Lesh ó Chorn na Breataine a rinne Naomh Pádraig agus is breá an Naomh Pádraig a rinne sé. Níor theastaigh aon fheasóg bréagach uaidh.
Ceathrar a bhí páirteach sa bParáid Lá ‘le Pádraig sa Spidéal.
Cuid den slua mór a bhí bailithe sa Spidéal, Lá ‘le Pádraig, ag breathnú ar an bparáid.
Cumann Camógaí Chois Fharraige i bparáid Lá ‘le Pádraig sa Spidéal.
An flót a bhí ag Áras Chois Fharraige i bparáid Lá ‘le Pádraig ar an Spidéal ar an Domhnach seo caite.
‘Amhráin is Filí na Trá Báine’
Ar an Máirt seo chugainn, 26 Márta, beidh léacht spéisiúil á tabhairt ag Sinéad Ní Ráinne in Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge ar an gCeathrú Rua, faoin teideal ‘An Baile Beag Géimiúil: Amhráin agus Filí na Trá Báine’.
Tá an léacht eagraithe ag Cumann Béaloidis Chonamara agus tosóidh sé ag 8.00pm.
Féile Scoldrámaíochta Chonnacht
D’éirigh thar barr le scoileanna Chois Fharraige ag an bhFéile Scoldrámaíochta do Chúige Chonnacht a bhí ar bun i Seanscoil Sailearna, an tseachtain seo caite. Tugadh ainmniúchán le dul ar aghaidh ag an bhFéile Náisiúnta Scoldrámaíochta do cúig dhráma ar fad ó scoileanna i gCois Fharraige: dhá dhráma ó Scoil Sailearna ar an gCnoc agus dráma amháin ó Scoil na Tulaí, Scoil Ros a’ Mhíl agus Coláiste Chroí Mhuire, An Spidéal.
Seo a leanas na drámaí a bheas ag dul ar aghaidh:
Scoil Cholmcille, Ros a Mhíl: Ceiliúradh an Leathchéad.
Scoil Náisiúnta Cholmcille, An Tulach: Bóithrín na Smaointe.
Scoil Sailearna, Indreabhán: Cigire na Gaeilge agus Lúithrín.
Coláiste Chroí Mhuire, An Spidéal: CEARTA
Bronnadh an gradam “Scothléiriú na Féile,” ar an dráma “Cigire na Gaeilge,” scríofa ag Traolach Ó Conghaile, a rinne Rang a Sé ó Scoil Sailearna, faoi stiúir an mhúinteora Luisne Ní Neachtain.
Bronnadh an trófaí don “Aisteoir is Fearr (Buachaill)” ar Phádraig Óg Ó Gionnáin ó Scoil Sailearna, a bhí i bpáirt fear an tí sa dráma “Cigire na Gaeilge.”
Beidh an Fhéile Náisiúnta Scoldrámaíochta ar siúl san Ionad Ealaíne sa Muileann gCearr, ón 3ú go 10ú Aibreán.
Darkness into Light
Beidh an tsiúlóid Darkness into Light, a eagraíonn Pieta House ag ionaid éagsúla gach bliain, ar siúl arís i mbliana ar an gCeathrú Rua maidin Shathairn, 11 Bealtaine, ag tosú ag Scoil Chuimsitheach Chiaráin, An Cheathrú Rua, ag 4.15 am.
Cuireann Pieta House seirbhís tacaíochta ar fáil do dhaoine atá i mbaol ón Féin Marú nó Féin Gortú.
Más mian leat páirt a ghlacadh san ócáid shiombalach seo, is féidir clárú anois ar líne ach dul ag www.darkness.intolight.ie.
Is ar líne amháin ar féidir clárú. Suas go deireadh mí na Márta is féidir le daoine fásta clárú don tsiúlóid ar €20.
Na Rógairí Ar Ais ar an Tulach
Radharc as An Mhéar Fhada le Johnny Chóil Mhaidhc
Bhain an slua mór a bhí bailithe i Halla Rónáin i gCill Rónáin an -aitneamh as An Mhéar Fhada le Johnny Chóil Mhaidhc Ó Coisdealbha agus a léirigh Na Rógairí, oíche Dé hAoine seo caite.
Maireann cáil Johnny Chóil Mhaidhc in Árainn i gcónaí, agus is iomaí sin cuimhne atá ag daoine ar na hoícheanta spraoiúla i dteannta Johnny agus a bhuíon aisteoirí.
Beidh Na Rógairí i Halla Na Tulaí, oíche Dé Domhnaigh seo chugainn ag 8.30 i.n. Cead isteach €10, €5 ar ghasúir, agus €20 ar chlann.
Ag an léiriú seo beidh moltóireacht á dhéanamh féachaint ar cheart ainmniúchán a thabhairt don dráma le bheith páirteach sa bhFéile Náisiúnta Drámaíochta a bhéas ar siúl i nGaoth Dóbhair tús Bealtaine.
Scoláirí Chois Fharraige ar Stáitse
Scoláirí ó Rang 4, Scoil Éinne, An Spidéal, agus a gcuid múinteoirí, Caitríona Ní Fhinneadha agus Sinéad Ní Fhlatharta, a ghnóthaigh dhá ghradam ag féile Coirm Gael Linn 2019 in Amharclann na Cathrach, Gaillimh, le déanaí ! ‘Peadar Piongain’ an seó a cuireadh ar stáitse.
Ghlac beagnach 500 aisteoirí, ceoltóirí, amhránaithe agus damhsóirí óga páirt i bhféile bhliantúil Coirm Gael Linn in Amharclann na Cathrach, Gaillimh le déanaí. Reáchtáladh an fhéile thar dhá lá, Dé Luain 4 agus Dé Máirt, 5 Márta, chun freastal ar an líon mhór iontrála ó scoileanna ó chathair agus ó chontae na Gaillimhe. I measc na rannpháirtithe, bhí scoileanna Cois Fharraige – Scoil na bhForbacha, Scoil Éinne, An Spidéal, agus Scoil Cholmcille, Ros a’Mhíl. D’éirigh le Scoil Éinne, An Spidéal, dhá ghradam a bhuachaint ag an bhféile leis an seó ‘Peadar Piongain’.
An grúpa mór scoláirí ó Choláiste Cholmcille – 54 acu ar fad – a ghlac páirt i bhFéile Drámaíochta na Gaillimhe i nDroichead an Chláirín ar an gCéadaoin, 27 Feabhra.
In éindí leo, ar dheis ar fad, tá Príomhoide an Choláiste, Peadar Ó Sé.
‘Níl againn ach an Domhan Amháin’
Ciara Nic Dhonnacha agus Lorraine Nic Dhonnacha a bhí páirteach san agóid le deireannas a bhí eagraithe ag daltaí ó Scoil Chuimsitheach Chiaráin, An Cheathrú Rua, faoi a laghad atá á dhéanamh ag polaiteoirí le dul i ngleic leis an gcontúirt don domhan ón athrú aeráide.
An Aoine seo caite, 15 Márta, bhí agóid ag scoláirí Scoil Chuimsitheach Chiaráin, An Cheathrú Rua, faoi a laghad atá á dhéanamh ag polaiteoirí sa tír seo agus ar fud an domhain faoin athrú aeráide. Ba chuid é de agóid idirnáisiúnta a bhí ag daoine óga le aird a tharraingt ar an baol mór atá ann go scriosfar an domhain do na glúnta atá le tíocht, mura a ndéantar maolú ar an méid den ghásanna carbónacha atá ag truailliú an atmasfaer.
Scannán ón tSeapáin sa tSeanscoil
Radharc as an scannán ‘Shoplifters’ a bheas á thaispeáint i Seanscoil Sailearna ar an Déardaoin seo, 21 Márta ag 8.15pm.
I Seanscoil Sailearna ar an Déardaoin seo, 21 Márta, taispeánfar SHOPLIFTERS, scannán ón tSeapáin ag tosú ag 8.15pm. Scannán é seo a chroch an gradam is mó ag Féile Scannán Cannes anuraidh, an Palme d’Or.
An tseachtain seo chugainn taispeánfar scannán ón nGearmáin, THE CAPTAIN, scannán faoi shaighdiúr a thréigeann Arm na Gearmáine ag deireadh an Dara Cogadh Domhanda.
Tá eolas agus blaiseadh de na scannáin a thaispeántar i Seanscoil Sailearna le fáil ar an suíomh idirlín WWW.CLUBSCANNAN.IE.
Glanadh Suas
Brúscar a Bailíodh ón gCladach Anuraidh
Tá sé socraithe ag Fochoiste Timpeallachta Chumann Forbartha Chois Fharraige go mbeidh Glanadh Suas á eagrú i gceantar an Chumann Forbartha ar an Satharn, 6 Aibreán. Tá sé i gceist an brúscar ar an bpríomhbhóthar agus ar na bóithríní idir Tigh Nancy soir chomh fada le Tigh Chualáin a phiocadh suas.
Tá taobh an bhóthair mhóir, chomh maith leis an gcladach agus roinnt bóithríní portaigh, lán le búscar na laethanta seo, rud nach gcuireann le dea-cháil ceantar Chois Fharraige.
Beidh daoine ag tíocht le chéile ag Seanscoil Sailearna ag 10.00 maidin Shathairn, 6 Aibreáin. Beidh tae/caifé agus scónaí ar fáil ag an am sin. Leagfar amach an obair atá le déanamh agus tabharfar amach miotógaí agus málaí bruscair.
Fiú mura bhfuil ach 30 nóiméad agat an lá sin, tabhair cúnamh do phobal Chois Fharraige leis an iarracht seo dhul i ngleic leis an salachar atá caite ar fud na háite.
Bál an Chathaoirligh
Ba é Príomhfheidhmeannach Údarás na Gaeltachta, Mícheál Ó hÉanaigh, a sheol Bál Carthanachta an Chathaoirligh. Is ócáid é seo a eagraíonn Cathaoirleach an Chomhairle Chontae le airgead a dhéanamh do charthannachtaí éagsúla. Beidh an ócáid féin ar siúl ar an Satharn, 30 Márta, 2019 ag 7.00 i.n. in Óstán an Connemara Coast.
An Comhairleoir Seán Ó Tuairisg (sa bpictiú ar dheis) ó Na hAille atá ina Chathaoirleach ar Chomhairle Chontae na Gaillimhe i mbliana. Beidh Seán ag éirí as an gComhairle Chontae mí Bealtaine seo chugainn, tar éis dhó seirbhís 15 bliana a thabhairt don cheantar.
Trí charthanacht a bheas ag baint tairbhe as an mbál atá á eagrú ag Seán: Pieta House, Fondúireacht Deontóirí Strange Boat agus Tionscadal Tithíochta Saimbia. Tá na heagraíochtaí seo ag brath ar fhlaithiúlacht an phobail chun na seirbhísí iontacha, a sholáthraíonn siad, a chur ar fáil. Cuireann Pieta House tacaíocht ghairmiúil saor in aisce ar fáil dóibh siúd atá i mbaol féindochrú. Cuireann Fondúireacht Strange Boat deonú orgán chun cinn, mar aon leis an gcaoi a gcuireann sé le saol na ndaoine a dhéanann na horgáin seo a fháil. Cuireann tionscadal Tithíochta na Saimbia tithíocht ar fáil do dhaoine leochaileacha atá ina gcónaí sa tSaimbia agus tá súil acu scoil agus ionad sláinte a thógáil i mbliana.
Tá ticéid don ócáid mhór charthanachta seo ar fáil ó oifigí an Chomhar Chreidmheasa. Cosnaíonn na ticéid €50 an ceann.
Torthaí Spóirt ón Deireadh Seachtaine
Peil (Roinn 3): Ml. Breathnach 0 – 04, Monivea-Abbey 0 – 06.
Iomáint (faoin 16A1): Cois Fharraige 2 – 10, Killimordaly 1 – 10.
Sacar (Corn faoi 14): Cois Fharraige 2, Corofin Utd. 4.