Cartlann Nuachta: 20 Nollaig 2017
Plean Nua na Gaeltachta
In áit Plean Nua as féin a réiteach don Ghaeltacht, mar a tharla cheana, tá Comhairle Chontae na Gaillimhe ag beartú athrú a chur ar Phlean Forbartha an Chontae, an plean a bheas i bhfeidhm go dtí 2021.
Ag cruinniú a bhí ag Coiste Stiúrtha an Chumann Forbartha ar an tseachtain seo caite, pléadh an doiciméad atá foilsithe ag an gComhairle Chontae faoi na hathraithe atá beartaithe. Léiríodh imní faoin a laghad soláthar atá molta don tithíocht in aon áit eile i gConamara Theas, ach amháin sa Spidéal agus ar an gCeathrú Rua. Tuigeann an Cumann Forbartha go bhfuil riachtanas tithíochta chomh maith ag daoine ar an gCnoc, sna Minna ar an Tulach, i Ros a’ Mhíl agus é ag fáil níos deacra cead pleanála a fháil le teach a thógáil.
Níl mórán ama tugtha ag an gComhairle Chontae don phobal le aighneachtaí a dhéanamh nó le leasaithe a mholadh ar an doiciméad atá foilsithe, ná níl aon chomhairliúchán arbh fhiú trácht air déanta ach oiread. Beidh sé ar thaispeántas poiblí go dtí an Luan, 8 Eanáir 2018, agus glacfar le aighneachtaí ón bpobal suas go dtí an dáta sin. Chomh maith leis sin, is féidir an plean a íoslódáil anseo thíos.
Beidh an Cumann Forbartha ag réiteach aighneacht agus leasaithe ar an bplean agus chuige sin, tabharfar cruinniú poiblí le chéile ag tús na bliana 2018.
Beannachtaí na Nollag
Príomhdhuais Ghlór na nGael á bhronnadh ar Chumann Forbartha Chois Fharraige, mí Aibreán 2017.
Sa bpictiúr tá Pat Carey, Uachtarán Ghlór na nGael; Uachtarán na hÉireann, Micheál D. Ó hUiginn; Máire Áine Mhic Dhonnacha; Máire Ní Fhlathartaigh; Donncha Ó hÉallaithe; Máirín Mhic Lochlainn agus Máire Denvir ó Choiste Ghlór na nGael de chuid an Chumann Forbartha.
Ba mhaith le Cumann Forbartha Chois Fharraige beannachtaí na Nollag a ghuí ar gach duine sa bpobal agus go speisialta ar na cuairteoirí atá sa mbaile ó áiteacha i bhfad i gcéin.
Bhí an-bhliain ag Cumann Forbartha Chois Fharraige i 2017. Mí Aibreáin fógraíodh gur bhain an Cumann Forbartha an príomhdhuais i gcomórtas náisiúnta Ghlór na nGael. Bronnadh seic €20,000 ar an gCumann Forbartha le úsáid ar thionscadail éagsúla ar mhaithe leis an bpobal agus leis an gceantar. Tá roinnt den airgead dhá úsáid le comharthaí na mbóithríní bailte a chrocadh sa gceantar agus tá roinnt le cur ar fáil do Scoil Sailearna leis an bpáirc ar chúl na scoile a fhorbairt.
Tá comhráití ar bun faoi láthair ag an gCumann Forbartha le Iontaobhas Uí Chadhain faoi dhealbh a chur in airde sa Spidéal den scríbhneoir mór le rá ón gCnocán Glas, Máirtín Ó Cadhain.
Ba é buaicphointe na bliana, gan aon dabht, an deireadh seachtaine a eagraíodh i gcuimhne ar an naonúr a maraíodh nuair a phléasc mianach mara ar an Trá Shalach, An Lochán Beag. Ba ócáid é an cuimhneachán a fhanfaidh i gcuimhne na ndaoine a bhí páirteach ann, ar feadh i bhfad.
An slua ag máirseáil síos ag an Trá Shalach le haghaidh Aifreann Cuimhneachán an ‘Mine’ ar an 15 Meitheamh 2017, 100 bliain go dtí an lá ar tharla an tragóid sa Lochán Beag a mharaigh naonúr, nuair a phléasc an mianach mara.
Ba é seo buaicphointe na bliana do phobal Chois Fharraige.
Beidh an Cumann Forbartha ag coinneáil leis an obair ar mhaithe leis an bpobal agus ar mhaithe leis an nGaeilge sa mbliain 2018.
Plaic Déanta ag Breandán Ó Tuairisg
Breandán Ó Tuairisg, An Lochán Beag, leis an bplaic adhmaid a rinne sé ag inseacht scéal an Neptune, an bád a cuireadh go tóin poill amach ón Spidéal le cúigear ar bord, 100 bliain ó shin ar an 17 Nollaig 1917. Bhí an plaic ar theaspáint ag Breandán i Séipéal an Chladaigh, ar an Domhnach seo caite, nuair a bhí Aifreann Cuimhneachán ar bun don cheathrar iascaire a maraíodh sa tubaist.
Rith/Siúl Spraoi an Spidéil
Ar an gCéadaoin seo chugainn, 27 Nollaig, beidh an Rith/Siúl Spraoi 5km ar bun sa Spidéal ar mhaithe le Croílíne Chois Fharraige.
Tugann an t-imeacht seo isteach airgead le cothú a dhéanamh ar an 14 difhibrileoirí atá curtha ar fáil ag an eagraíocht idir na Forbacha agus Ros a Mhíl. Bhí costas €2,000 ar sin i 2017 agus dá réir tá tacaíocht an phobail ag teastáil go géar le gur féidir an tseirbhís thábhachtach seo a chur ar fáil don phobal.
Is é €10 ar dhuine fásta, €5 ar dhaltaí scoile agus €20 ar theaghlach an costas cláraithe. Beidh duaiseanna do bhuaiteoirí i rannóga na ndaoine fásta agus faoi aois agus duaiseanna crannchuir do na hiontrálaithe eile.
Má tá fonn bácala ort, bheadh fáilte freisin roimh chácaí, brioscaí nó aon rud eile a bhainfeadh an t-ocras de na lúthchleasaithe agus an rás rite acu! Is féidir a leithéid a fhágáil sa scoil ón 11.30 ar aghaidh an lá sin.
Beidh an clárú ar bun i gColáiste Chroí Mhuire ag tosaí ag 11.30am agus tosóidh an rása féin ag 12.30.
Ceoltóirí Óga Chois Fharraige
Beidh ollseisiún ceoil agus cóisir dheireadh na bliana ag Ceoltóirí Óga Chois Fharraige ar bun i dTigh Chualáin ar an Déardaoin seo chugainn, 28 Nollaig, idir 4.00 agus 6.00pm.
Beidh fáilte roimh cheoltóirí, dhamhsóirí agus amhránaithe na háite, idir óg agus aosta, ag an ócáid seo.
Is iontach an borradh atá tagtha faoi chúrsaí ceoil i gceantar Chois Fharraige le roinnt blianta anuas. Chuile dheireadh seachtaine tagann na gasúir óga le chéile sa gCrann Taca agus buaileann na déagóirí le chéile sa gCrúiscín Lán sa Spidéal chun cúpla port a chasadh le chéile ar réimse leathan uirlisí.
Tá togha agus rogha na dteagascóirí ag múineadh ceoil sa gceantar agus faigheann na ceoltóirí óga deis casadh le plúr na gceoltóirí ag na seisiúin. Dar ndóigh, ní inniu ná inné a bhí amhránaithe maithe i gCois Fharraige agus mar is dual dóibh, rinne gasúir an cheantair thar cionn arís i mbliana i gcomórtais na Fleá Ceoil agus an Oireachtais, agus bhí siad le cloisteáil ag roinnt ceolchoirmeacha agus ócáidí eile le roinnt seachtainí anuas.
Tá muid ag súil le seisiún mór agus beidh deis ag na gasúir a fuair uirlisí ceoil ó Santaí iad a chasadh den chéad uair!
Beidh comórtais bheaga, spotduaiseanna agus, ar ndóigh, greim le n-ithe agus bolgam le n-ól ann agus beidh roinnt aíonna speisialta linn freisin!
Uaireanta Oscailte an Chomhar Creidmheasa
Seo a leanas na huaireanta oscailte a bheas ag Comhar Creidmheasa Cholmcille do thréimhse na Nollaig, sa dá oifig, ar an gCnoc:
Satharn, 23 Nollaig: 9.30 – 2.30 pm
Aoine, 29 Nollaig: 10.30 – 4.00 pm
Satharn, 30 Nollaig: 9.30 – 2.30 pm
Beidh an oifig dúnta ón, 24 Nollaig go Déardaoin, 28 Nollaig, agus dúnta arís ar an Luan, 1 Eanáir. Beidh na hoifigí ar ais mar is gnáth ón Máirt, 2 Eanáir, 2018.
Tá féilire gleoite don bhliain 2018 foilsithe ag an gComhar Creidmheasa, le grianghrafanna den scoth ann. Tá an féilire le piocadh suas in oifig an Chomhar Creidmheasa sa gCeathrú Rua nó ar an gCnoc.
An Táin i dTigh Mholly
Gearóid Denvir (ar chlé) agus Darach Ó Scolaí (ar dheis) ag ócáid seolta an leabhar ‘Táin Bó Cuailnge’ i dTigh Mholly ar an Aoine seo caite. Sé Gearóid a sheol an leabhar agus sé Darach a rinne an t-athchóiriú i nGaeilge na linne seo ar sheanscéal na Tána. [Pic: Seán Ó Mainnín]
Bhí ócáid an-taithneamhach i dTigh Mholly, Indreabhán, ar an Aoine seo caite nuair a sheol Gearóid Denvir leagan nua de ‘Táin Bó Cuailnge’, seanscéal a breacadh síos sna lámhscríbhinní beagnach míle bliain ó shin. Baineann an scéal le Méabh, banríon Chonnacht, ag déanamh ionradh ar Chúige Uladh, le tarbh a ghoid. Sa scéal seo tá cur síos ar Chú Chulainn, an laoch óg a sheas an fód in aghaidh na gConnachtach.
Darach Ó Scolaí a rinne an scéal a chóiriú i nGaeilge na linne seo. Tá an leabhar foilsithe ag Leabhar Breac, an teach foilsitheoireachta atá ag Darach ar an Teach Mór agus siad CL Print a rinne an leabhar a chlóbhualadh go slachtmhar le clúdach crua air.
Tóraíocht
Ag caint ar sheanscéalta, tá sé fógraithe ag an gcomhlacht drámaíochta Fíbín, atá lonnaithe i gCois Fharraige, go mbeidh siad ag tabhairt faoi chamchuairt náisiúnta i mí Aibreáin leis an dráma “Tóraíocht”. Seo leagan nua den scéal eipiciúil grá Tóraíocht Dhiarmada agus Ghráinne.
Cuirfidh Fíbín tús le camchuairt “Tóraíocht” sa Town Hall Theatre i nGaillimh ar 9 Aibreán, le léiriú speisialta do scoileanna ar 10 Aibreán. Tá ticéid ar fáil anois a dhéanfadh bronntanas deas Gaelach don Nollaig. Gach eolas faoi thicéid a chur in áirithe ar www.fibin.com.
Tá Fíbín ar an gcomhlacht drámaíochta Gaeilge is mó agus is gníomhaí in Éirinn agus téann siad ar camchuairt go náisiúnta agus go hidirnáisiúnta. Fuair “Tóraíocht” maoiniú ón gComhairle Ealaíon, Ealaín na Gaeltachta agus Foras na Gaeilge.
Dráma na Nollag
Páistí ó Scoil Cholmcille a ghlac páirt i nDráma na Nollag, i gCill Treasa, Ros a’ Mhíl, le gairid.
Bhí oíche fhíorspeisialta ag Scoil Cholmcille, Ros a’ Mhíl, ar an gCéadaoin seo caite nuair a chuir gasúir na scoile Dráma na Nollag os comhair an phobail i gCill Treasa, séipéal Ros a’ Mhíl. Bhí Cór Chois Fharraige ann chomh maith ag canadh carúil Nollag. Idir dráma, dánta, damhsa, ceol is amhráin bhí an-oíche go deo ann.
Bonn Airgid Buaite
Bronnadh bonn airgid ar dhá chlub spórt ó Chois Fharraige ag ócáid speisialta i bPáirc an Chrócaigh, an Satharn seo caite. Is de bharr an úsáid a bhaintear as an nGaeilge in obair an chlub a bronnadh an bonn ar Cumann Lúithchleas Gael, An Spidéal, agus ar Chumann Liathróid Láimhe Micheál Breathnach.
Seo é an chéad bhliain a bronnadh na boinn faoi scéim tacaíochta don Ghaeilge ar a thugtar Fondúireacht Sheosaimh Mhic Dhonncha, atá á reáchtál ag Glór na nGael agus ag an gCumann Lúithchleas Gael.
Cuireann an fhondúireacht deontais ar fáil do chumainn atá cláraithe leis an scéim chun gníomhaíochtaí a thacaíonn leis an nGaeilge a chur i gcrích. Tá 70 gníomh leagtha amach chun clubanna a mheas le haghaidh bonn. Chuir 87 club isteach ar an scéim in 2017 agus d’éirigh le 11 chlub acu an bonn airgid a bhaint amach agus ar a laghad 50% de na gníomhaíochtaí comhlíonta acu.
Ní mór do chumann 80% de na gníomhaíochtaí a chomhlíonadh chun bonn óir a bhaint amach, rud nár éirigh le haon chumann a dhéanamh i mbliana.
Is in ómós d’iarUachtarán CLG, Seosamh ‘Joe’ Mac Donncha (1953-2016) a ainmníodh an Fhondúireacht.
CLG An Spidéil
Is ar an Satharn, 6 Eanáir 2018, a bheas an Cruinniú Cinn Bhliana ag CLG An Spidéal.
Is i gColáiste Chonnacht a thionólfar an cruinniú ag 7.00pm.
Cuirfear fáilte roimh aon bhaill atá ag iarraidh freastal ar an gcruinniú agus cúrsaí an chumainn a phlé.
Má tá aon duine ag iarraidh ábhar nó rún ar leith a chur chun cinn ag an gcruinniú, is féidir an rún a chur in iúl don rúnaí tríd roimhphost a sheoladh chuig: secretary.anspideal.galway@nullgaa.ie
20 Nollaig 2017