Cartlann Nuachta: 26 Deireadh Fómhair 2022

BISEACH Ar Fáil

Ó seoladh é Déardaoin seo caite ar an gclár Iris Aniar (RnaG), tá os cionn 500 cóip den iris BISEACH 2022 díolta sna siopaí i gCois Fharraige agus is beag cóip atá fágtha. Tá 96 leathanach san iris i mbliana le neart ábhar léitheoireachta, idir stair áitiúil, seanchas, tuairimíocht, cúrsaí reatha agus go leor leor grianghraf, idir sean agus nua. Cumann Forbartha Chois Fharraige a fhoilsíonn BISEACH go bliantúil, le cabhair deontais ó Roinn na Gaeltachta. Sé Lochlainn Ó Tuairisg a rinne eagarthóireacht ar an iris agus CLPrint i gCasla a rinne an dearadh is an clódóireacht. Seo a leanas cuid den ábhar atá san iris i mbliana:

Saol agus Saothar Christie Macken le Cormac Ó Comhraí.
Cumann Gailf Chois Fharraige le Mártan Ó Ciardha.
Eoghan Ó Neachtain (1897 – 1957) le Máire Ní Neachtain.
John Ford le Ciarán Ó Cualáin.
Beti Uí Bhaoill (1937 – 2022) le Niamh Ní Bhaoill.
Muintir Dhonnchadha an Tí Mhóir leis an Ath Stiofán Ó Donnchadha.
Peadar Chois Fharraige le Ruaidhrí Ó Tuairisg.
Blácaigh na bhForbacha le Seán Ó Neachtain.
Tríd an Lionsa le Johanna Ní Mháille.
Bóithrín na Smaointe sna hAille leis an Ath Seán Ó Conaola.

Chomh maith le siopaí i gCois Fharraige, tá BISEACH le fáil í i Leitir Móir, i mBéal a’ Daingin, Tigh Mháille i Ros Muc, An Siopa Beag ar an Teach Dóite agus ón gComharchumann i gCorr na Móna. I nGaillimh beidh an iris le ceannach i Siopa Leabhar Charlie Byrnes.

Is féidir BISEACH a ordú chomh maith ó Chló Iar-Chonnacht, gan le déanamh ach glaoch ar Chló Iar-Chonnacht (091 593307) nó dul chuig an suíomh www.cic.ie.

Cluiche LeathCheannais Iomána

Don dara deireadh seachtaine as a chéile cuireadh siar an cluiche leathcheannais iomána (Sóisear 1) idir Cumann Micheál Breathnach agus Bóthar na Trá/Cnoc na Carrach, de bharr na drochaimsire, rud a d’fhág Páirc na mBreathnaigh ró-fhliuch le cluiche iomána a imirt air. Is ar an Déardaoin seo a bheas an cluiche anois á imirt faoi shoilsí i Leacht Seoirse ag tosú ag 7.45pm.

AGM an Chomharchumainn

Bhí a Chruinniú Ginearálta Bhliantúil ag Comharchumann Sailearna ar an gCéadaoin seo i Seanscoil Sailearna.

Beidh tuairisc chuimsitheach ar an gcruinniú i Nótaí Chois Fharraige an tseachtain seo chugainn.

Uisce Chois Fharraige Sábháilte le nÓl

Tá sé fógraithe ag Uisce Éireann go bhfuil an t-uisce ó chóras uisce An Spidéil sábhailte le n-ól arís.

Tá foláireamh i bhfeidhm ó dheireadh Lúnasa gan uisce a ól mar gheall ar an iomarca mangainéise i gcóras uisce An Spidéil.

Is ag brath ar uisce a cuireadh ar fáil sna dabhacha a feistíodh ag ionaid éagsúla sa gceantar a bhí muintir Chois Fharraige le beagnach dhá mhí.

Tá foláireamh i bhfeidhm i gcónaí i gceantar Ros a’ Mhíl, ach ní fadhb mangainéise atá ansin, ach an iomarca den chlóirín san uisce, is cosúil.

An Poitín ar Oscailt

Ar an Aoine seo, 29 Deireadh Fómhair, osclófar na doirse arís ar cheann de na tithe tábhairne is mó aitheantais i gCois Fharraige, AN POITÍN STIL, nuair a thiocfaidh Steve Boland agus a bhean Máirín Gannon ina bhun. Is le Pádraig Joe Joe Mac an Iomaire An Poitín Stil, ach bíonn sé ligthe ar léas aige. Tá na doirse faoi ghlas ón samhradh.

Plean Fuinnimh an Chomharchumainn

An tseachtain seo caite chuir Comharchumann Sailearna an Máistirphlean Fuinnimh, atá réitithe do cheantar an chomharchumainn, os comhair an phobail. Cé gur beag duine a bhí i láthair ag an ócáid léiríodh an-spéis sa méid atá sa bplean. Baineann an phlean le ceantar feidhme an chomharchumainn ó Abhainn an Spidéil go Abhainn Chasla.

Léirítear sa bplean gur ola is mó atá á úsáid ag breis is leath de na tithe (55%) sa gceantar le teas a chur ar fáil agus go bhfuil móin sa darna áit ar 29% de na tithe. Níl leictreachas á úsáid ach ag 4% de na tithe sa gceantar. Deireann an phlean go bhféadfadh an pobal i gceantar Chois Fharraige ‘laghdú suntasach a dhéanamh ar a lorg carbóin.

Deireann an Máistirphlean nach bhfuil ach 7% de na tithe sa gceantar a bhfuil ráta BER faighte acu: níl ráta BER B2 nó níos fearr ach ag 13% de na tithe sa gceantar, rud a chiallaíonn go bhfuil 87% faoi bhun na sprice de BER B2 atá ag an rialtas.

Tá roinnt spriocanna leagtha amach sa Máistirphlean Fuinnimh do cheantar an chomharchumainn:

(i) go mbeadh laghdú bliantúil 3% ar an Lorg Carbóin a d’fhágfadh nach mbeadh ach leath den mhéid carbóin ag dul san atmaisféar sa gceantar faoi 2030 is atá faoi láthair;

(ii) go ndéanfaí 280 de na tithe cónaithe a uasghrádú go B2;

(iii) go mbeadh laghdú 40% i dturais carranna trí chianobair;

(iv) go mbeadh méadú 40% ar líon na gcarranna leictreach sa gceantar;

(v) go mbeadh tionscadail gaoithe faoi úinéireacht an phobail nó úinéireacht phríobháideach.

Tá cóip den Máistirphlean Fuinnimh do cheantar an chomharchumainn ar fáil in Oifig an Chomharchumainn.

Siopa an Phobail Oscailte Arís

Ó chlé: Brídín Keady agus Nóra Flaherty, foireann Tesco, ag freastail ar chusaiméir Ann Gallagher. Pic: Seán Ó Mainnín

Brídín Keady (ar chlé) agus Nóra Flaherty (sa lár) ag freastal ar Ann Gallagher (ar dheis), lá athoscailte SIOPA AN PHOBAIL in Indreabhán, faoi stiúr TESCO.

[Pic: Seán Ó Mainnín]

Ar an Aoine seo caite d’oscail na doirse ar TESCO INDREABHÁIN. Bhí an siopa dúnta ó dheireadh Lúnasa, le athchóiriú iomlán a dhéanamh air taobh istigh. I gcaitheamh an lae, Dé hAoine agus aríst Dé Sathairn, bhí an siopa ag cur thar maoil le daoine ag breathnú thart, ag siopadóireacht agus ag baint meabhair as an gcóras nua féinseirbhíse.

Nuair a fógraíodh i dtosach go raibh Tesco leis an siopa a cheannach ó Joyces d’iarr Cumann Forbartha Chois Fharraige ar Tesco (Ireland) an t-ainm Siopa an Phobail a choinneáil agus tá sin déanta acu. Chomh maith leis sin, tá tús áite tugtha ag Tesco don Ghaeilge sa gcomharthaíocht ar na seastáin éagsúla.

Oíche Oireachtais

Ar an Déardaoin seo chugainn, 27 Deireadh Fómhair, beidh deis ag gasúir ó Scoil Sailearna, a bheas ag glacadh páirte sna comórtais éagsúla ag Oireachtas na Samhna i gCill Áirne tús mí na Samhna, a gcuid míreanna a chur i láthair ar stáitse.

Cuirfear tús leis an ócáid i Scoil Sailearna ar bhuille 6.30 i.n.

Beidh bolgam tae le fáil ag an ócáid agus fáilte roimh chuile dhuine!

Taisce Chois Fharraige

Baill de Bhanna Céilí Loch Lurgan taobh amuigh de Stiúideo Cuan ar An Spidéal, áit a raibh siad ag taifead ceoil le haghaidh Taisce Chois Fharraige, le cur ar an suíomh idirlín nua atá forbartha.

Ar chúl, ó chlé: Éabha Ní Chonghaile, Neasa Nic Dhonncha, Labhaoise Ní Bhéarra, Amanda Ní Bhrádaigh, Lughán Mac Con Iomaire, Fionnán Ó Coisdealbha, Frankie Mac Aodha, Séaghan Ó Braonáin, Iarfhlaith Canny agus Éamonn Ó Ceallacháin.

Chun tosaigh, ó chlé: Ríona Howlin agus Damhnait Ní Fhátharta.

Taisce Chois Fharraige a thugtar ar an suíomh idirlín atá curtha i dtoll a chéile ag Ceoltóirí Óga Chois Fharraige agus a muintir. Cnuasach eolais ar líne atá ann faoi fhonnadóirí, cheoltóirí, dhamhsóirí, scéalaithe agus scríbhneoirí Chois Fharraige i nGaeltacht Chonamara.

Níl an obair ach ina tús, ach déanfar an méid atá déanta a cheiliúradh nuair a dhéanfar an suíomh idirlín www.taiscecf.ie a sheoladh ag Oireachtas na Samhna, 5 Samhain, i gCill Áirne. Tá blas na hóige ar an suíomh, tá sé snasta, soiléir, tarraingteach agus slachtmhar. Tá idir sheaneolas agus eolas nua ann chomh maith le pictiúir, ábhar fuaime agus ábhar físe. Tá súil ag an ngrúpa, ag brath ar chúrsaí maoinithe, áiseanna a fhorbairt don fhoghlaimeoir Gaeilge, don scoláire ceoil agus amhránaíochta, do mhic léinn ollscoile agus do dhaoine a bhfuil suim acu i ngnéithe de chultúr dúchais na Gaeltachta.

Is le linn na dianghlasála a cuireadh tús leis an togra seo agus is in ómós dóibhsean a choinnigh an cultúr beo i gCois Fharraige san am atá thart agus dóibhsean a tharraing agus a tharraingíonn cáil ar cheantar Chois Fharraige a thogair na daoine óga agus a muintir bualadh faoin obair. Buntáiste a bhaineann le suíomh idirlín nó go mbíonn sé beo agus, sa gcás seo, beidh eolas á chrochadh air de réir a chéile.

Dar ndóigh, tá cuid de na ceoltóirí is fearr sa tír ag cur fúthu i gConamara agus mar chuid den togra, rinne na daoine óga taifeadadh ar cheol a chum Johnny Óg Connolly, Neansaí Ní Choisdealbha agus Charlie Lennon. Tá amhráin ann freisin, leagan álainn d’Eileanóir na Rún a fuair siad ó Róisín Elsafty agus An Cailín Fearúil Fionn, amhrán a múineadh dóibh sna ranganna sean-nóis a reáchtálann Ealaín na Gaeltachta. Is mór an spórt an dá ríl a thaifead Banna Céilí Loch Lurgan, grúpa ina bhfuil 14 ógánach ó na Forbacha agus Indreabhán. Ar cheann de na píosaí atá le feiceáil ar an suíomh, tá an t-amhrán Suaitheadh Farraige a chum Joe Steve Ó Neachtain agus atá á chasadh ag a chlann is a gharchlann. Tiomnaíodh beagnach chuile phíosa do na laochra atá imithe uainn: Joe Steve féin, Johnny Connolly, Ciarán Ó Con Cheanainn agus Mícheál Ó hEidhin.

Ghlac os cionn 80 duine óg páirt sa togra seo agus iad faoi stiúir mheantóirí cumasacha ar chleachtóirí ealaíon aitheanta iad: Fearghas Mac Lochlainn, Luisne Ní Neachtain, Aisling Ní Neachtain, Caitlín Ní Chualáin, Róisín Elsafty, Nóirín Ní Ghrádaigh, Éilís Lennon agus Johnny Óg Connolly. Den chuid is mó roghnaigh na scríbhneoirí óga oirfidigh a raibh aithne acu orthu, gaolta agus comharsana. Ghlac an pobal páirt sa togra freisin agus fuarthas ailt ó roinnt daoine a bhfuil na cúlfhiacla curtha go maith acu, bail ó Dhia orthu! Cuireann an t-ábhar atá curtha le chéile ag Taisce Chois Fharraige go mór le saibhreas cultúrtha an cheantair. Tá aitheantas faoi leith tuillte ag Odí Ní Chéilleachair a tháinig aníos leis an smaoineamh agus atá á stiúrú ó shin.

Club Scannán

An Déardaoin seo, 27 Deireadh Fómhair, beidh an scannán BENEDETTA á thaispeáint ag Club Scannán Sailearna i Seanscoil Sailearna, ag tosú ag 8.15pm.

Tá an scannán suite sa 17ú haois i gclochar agus baineann an scéal le scannal faoi shiúr óg: ní hamháin go bhfuil caidreamh leispiach aici, ach bíonn físeanna cráifeacha ag an siúr a bhaineann creathadh as an Eaglais Chaitliceach.

Is féidir ticéad a fháil don scannán ach dul ag an suíomh WWW.CLUBSCANNAN.IE, agus na treoracha a leanacht. Is féidir ticéad a fháil ar an doras chomh maith.

Gradam do Mhártan

Tá sé fógraithe ag Oireachtas na Gaeilge go mbeidh Buaic-Ghradam Cumarsáide na bliana seo á bhronnadh ar Mhártan Ó Ciardha, ó Chois Fharraige, as a shaothar iriseoireachta thar na blianta.

As na hAille do Mhártan ach cónaí air i mBaile an Domhnalláin sa Spidéal le fada. Thosaigh sé sa saol na hiriseoireachta leis an nuachtán Amárach, a bhíodh á fhoilsiú ag Comharchumann Chois Fharraige. As sin chuaigh sé ag obair ar Raidió na Gaeltachta i Rannóg an Spóirt.

Bhí baint lárnach ag Mártan le forbairt a dhéanamh ar an gclúdach a dhéanann RnaG ar chluichí, le béim faoi leith ar chlúdach a dhéanamh ar chluichí na gclubanna Gaeltachta.

Tá Mártan in ann craiceann a chur ar scéal. Foilsítear altanna óna pheann go rialta ar TUAIRISC.IE agus bíonn alt spéisiúil chuile bhliain aige sna iris BISEACH.

Is ar an gCéadaoin seo chugainn, 3 Samhain, ag Oireachtas na Samhna i gCill Áirne, a bhronnfar a ghradam ar Mhártan.

Torthaí Spóirt na Seachtaine

• Camógaí (faoi 13): Cois Fharraige 1 – 0, Saighleán 1 – 2.

• Iomáint (f17B1): Bearna/Na Forbacha/Rahoon 3 – 11, Liam Mellows 2 – 14.

• Sacar (Roinn 1): Cois Fharraige 0, Renmore B 2.

• Sacar (Roinn 1): Mac Dara 3, St. Patricks. 1.

• Sacar (Roinn II): Bearna/Na Forbacha 1, Kinvara Utd.1.

• Sacar (faoi 18): Cois Fharraige 0, Kinvara Utd.5.

• Sacar (f17): Bearna/Na Forbacha 1, Hibs Utd. 5.

• Sacar (f16): Mac Dara 2, Colemanstown Utd. 3.

• Sacar (f13): Bearna/Na Forbacha 1, Cregmore/Claregalway 1.

• Sacar (Cailíní f13): Bearna/Na Forbacha 5, Knocknacarra 1.