Cartlann Nuachta: 28 Deireadh Fómhair 2020

Duaiseanna Oireachtais do Scríbhneoirí Cois Fharraige

Tadhg Mag Dhonnagáin

Is maith mar a chruthaigh Tadhg Mag Dhonnagáin is a theach foilsitheoireachta Futa Fata sna comórtais liteartha, a reáchtálann Oireachtas na Gaeilge. Is i mBaile Domhnalláin, An Spidéal, atá Futa Fata lonnaithe. ‘AN FÉILEACÁN IS AN RÍ’ le Máire Zepf an leabhar ar a bronnadh Gradam Réics Carló agus é foilsithe ag Futa Fata. Is fiú €5,000 an gradam don fhoilsitheoir agus €1,250 do údar an leabhair.

Chomh maith le Gradam Réics Carló a bhuachan d’éirigh le Tadhg é féin duais €3,000 a bhuachan don úrscéal ‘Madame Lazare’, a bheas á fhoilsiú an bhliain seo chugainn.

Seo a leanas na scríbhneoirí eile ó Chois Fharraige a bhí i measc na nduaiseoirí liteartha i mbliana:

Bróna Ní Uallacháin agus Páid Ó Neachtain, An Spidéal a fuair an 1ú duais de €2,000 as ficsean do dhaoine óga a chur ar fáil, dar teideal ‘A+’
Feargal Ó Béarra, Bothúna, An Spidéal, a fuair duais de €1,250 as an saothar próis ‘Buile’.
Brian Ó Gibne, An Teach Mór, Indreabhán a fuair duais de €400 as dráma do dhaoine óga a chur ar fáil.
Siobhán Ní Neachtain, Baile na hAbhann, a fuair an 2ú duais de €100 sa gcomórtas iriseoireachta faoi 21, as alt a scríobh sí faoin teideal ‘Ardteist Chovid’.
Aifric Ní Scolaí, An Teach Mór, Indreabhán, a fuair an 1ú duais de €200 sa gcomórtas faoi 21, as an scéal ‘Gearr go mbeidh sé ina Shamhradh’.
Brian Mac Donncha, An Cheathrú Ruas a fuair an 1ú duais de €300 as an dán ‘Dúchas’ sa gcomórtas faoi 21.

Aifric Ní Scolaí, An Teach Mór, Indreabhán

BISEACH 2020 ar Fáil

An Comhairleoir Tomás Ó Curraoin ó Bhearna a bhfuil agallamh cuimsitheach leis i mBISEACH 2020, iris Chumann Forbartha Chois Fharraige, atá le ceannach anois i siopaí i gConamara Theas.

Insíonn Tomás faoina óige i mBearna, dul ar imirce go Londan, a spéis sa bpolaitíocht agus a bhaint le bunú an club iománaíochta, Bearna/Na Forbacha.

Tá BISEACH 2020 ar fáil sna siopaí ar fad i gCois Fharraige ó Tigh Clarke i mBearna siar chomh fada le Siopa Uí Shé i Ros a’ Mhíl. Tá sé le fáil chomh maith Tigh Ruaidhrí, Leitir Móir; Tigh Mhic Dhonnacha, Béal a’ Daingin; Siopa Niocláis Uí Chonchubhair, Casla; Tigh Mháille, Ros Muc agus an Siopa Beag ar an Teach Dóite.

Bíonn an-éileamh ar an iris gach bliain. Anuraidh díoladh na cóipeanna go léir sna siopaí áitiúla taobh istigh de choicís. Cé gur priontáladh roinnt cóipeanna sa bhreis i mbliana, tá an cuma ar an scéal go ndíolfar ar fad iad i mbliana chomh maith.

I gcás nach féidir teacht go héasca ar an iris sna siopaí, tá socrú déanta ag an gCumann Forbartha le gur féidir BISEACH a ordú ó Chló Iar-Chonnacht. Níl le déanamh ach glaoch ar Cló Iar-Chonacht (091 593307), nó dul chuig an suíomh www.cic.ie.

BISEACH ar Líne

Tá an t-ábhar san iris Biseach anuas thar na blianta le fáil anois ar chartlann atá curtha le chéile ag Acadamh na hOllscoilíochta Gaeilge. Tá digitiú déanta ar an ábhar go léir sna heagráin den iris ón bhliain 1968 i leith.

Gach alt a foilsíodh i mBiseach idir 1968 agus 2019 – tá beagnach 500 alt a foilsíodh i ngach leagan de Bhiseach ó 1968 le fáil anseo, le léamh, le roinnt nó le híoslódáil. Chomh maith le sin, tá leaganacha digiteacha de na hIrisí go léir curtha ar amlíne, ó 1968 go dtí 2019.

Níl le déanamh ach cliceáil ar theideal na hirise chun leagan digiteach a léamh nó a íoslódáil.

Na hailt ina bhfuil iontu tagairtí tíreolaíochta a bhaineann le ceantar Chois Fharraige – ar nós logainmneacha, bailte agus paróistí, stair áitiúil – tá siad leagtha amach ar léarscáil de Chois Fharraige.

Tá seans go bhfuil roinnt blianta ar iarraidh. Tá neart altanna spéisiúla sa mbailiúchán atá le fáil ar líne ach an nasc www.cartlann.ie a úsáid agus dul ag Taispeántas Biseach ar an suíomh.

Bainisteoir Nua de Dhíth

Tá scéal tugtha ag Pádraig Ó Coirbín, an Bainisteoir a bhí ar fhoireann peile Micheál Breathnach, go bhfuil sé ag éirí as an gcúram. Ghlac sé le dualgais na bainistíochta ar feadh bliain amháin.

I mbliana bhí foireann peile Micheál Breathnach ar ais sa ghrád Sinsear, tar éis ardú céime a fháil ón Idirmheánach 2019 ach níor éirigh leis an bhfoireann aon chluiche a bhuachan i measc na Sinsear le linn má bliana: tarraingíodh Micheál Breathnach i ngrúpa an iomaíoch, in éindí le Maigh Chuilinn, Creagán-Maigh Locha agus Eanach Dhúin. Sna babhtaí dícháilithe chaill Na Breathnaigh an cluiche leathcheannais in aghaidh Cathair Loistreáin. Tá an cluiche ceannais dícháilithe fós le imirt. De bharr an dá achomharc a rinne An Spidéal faoin gcluiche in aghaidh Bóthar na Trá, cuireadh moill ar an gcluiche leathcheannais eile dícháilithe, idir An Spidéal agus Muine Mheá. Choinnigh An Spidéal áit sna sinsir agus caithfidh Cumann Micheál Breathnach anois Muine Mheá a bhuaileadh le áit a choinneáil sna Sinsir. Ach ní fios fós cén uair a imreofar an cluiche sin, de bharr srianta Covid. Idir an dá linn tá Bainisteoir de dhíth ar pheileadóirí na mBreathnaigh.

‘Oireachtas 2020’ ar TG4

Cuid de na páistí a bheas páirteach sa chlár ‘Lár Stáitse’ ar TG4 ar an Aoine seo, 30 Deireadh Fómhair, ag 5.30pm, agus iad sa bPáirc Spraoi ar gCeathrú Rua. Tá an clár ‘Lár Stáitse’ eagraithe ag Tuismitheoirí na Gaeltachta i gcomhar le TG4 agus léirithe ag ANIAR.

Cé go bhfuil teacht le chéile agus imeachtaí Oireachtas 2020 ar ceal, beidh ceiliúradh faoi leith ar bun ag aos óg na Gaeltachta i mbliana, mar tá sraith físeán déanta ag Tuismitheoirí na Gaeltachta, i gcomhar le TG4, a bheas á chraoladh mar chuid den chlár ‘Lár Stáitse’ ar TG4 ar an Aoine beag seo, 30 Deireadh Fómhair ag 5.30pm.

Teachtaireacht i bhfoirm filíochta a bheidh ann dár teideal ‘An Chéad Ghlúin Eile’ agus é mar aidhm aige misneach agus dóchas faoi gach aon réimse den saol a spreagadh sa chéad ghlúin eile. Idir páistí is déagóirí tá os cionn 50 páirteach sa gclár, cuid acu ó Chonamara Theas.

Beidh míreanna faoi leith á gcur i láthair ag aos óg na Gaeltachta agus á gcraoladh ar na meáin shóisialta i gcaitheamh na seachtaine. Ina measc beidh scéalaíocht ó cheantar Rann na Feirste, amhráin ó Mhúscraí agus Iorras Aithneach, sceitse ó Chorca Dhuibhne, dán nua-chumtha ón gCeathrú Rua agus damhsa ar an sean-nós ó Ros Muc.

I gcaitheamh na seachtaine beidh na míreanna le feiceáil ar chuntais Facebook, Twitter agus Instagram Thuismitheoirí na Gaeltachta agus TG4.

Airgead FLAG do Chois Fharraige

D’éirigh le dhá thionscadail i gCois Fharraige airgead a fháil an tseachtain seo caite faoi scéim deontais atá ag FLAG, le haghaidh pobail chósta in Iarthar na hÉireann.

Tá €5,200 de dheontas le fáil ag Ceardlann an Spidéil le margaíocht ar líne a fhorbairt. Chomh maith le sin, tá €43,070 le cur ar fáil do Údarás na Gaeltachta le Slí Chonamara a fhorbairt. Ceaptar go mbeidh an t-airgead á úsáid leis an mbealach coisithe chois chósta a fhorbairt.

Airgead do FÍBÍN agus FUTA FATA

Fuair dhá chomhlacht i gCois Fharraige dea-scéal ón gComhairle Ealaín i gcaitheamh na seachtaine.

Tá FÍBÍN, an chomhlacht drámaíochta agus físe atá lonnaithe i mBaile na hAbhann, le €80,000 a fháil ón gComhairle Ealaíne faoin gclár a bhaineann le ealaín a fhorbairt do dhaoine óga agus cúrsaí oideachais.

Chomh maith le sin, d’fhógair an Chomhairle Ealaíne go mbeidh €49,500 á chur ar fáil don chomhlacht foilsitheoireachta FUTA FATA, atá lonnaithe ar an Spidéal agus a dhéanann leabhair agus ábhar eile i nGaeilge a chur ar fáil do pháistí.

Tá FÍBÍN, atá lonnaithe ar An Tulach, ar cheann de na comhlachtaí drámaíochta is bisiúla sa tír in aon teanga. An mhí seo chugainn beidh FÍBÍN ag cur AN TRIALL ar fáil ar líne do scoileanna iar-bhunoideachais ar fud na tíre, in áit an dráma le Mairéad Ní Ghráda a chur ar stáitse in ionaid éagsúla do dhaltaí Ardteiste, mar a bhítí á dhéanamh le roinnt blianta. Ar ndóigh ní féidir camchuairt a dhéanamh leis an dráma i mbliana de bharr srianta COVID.