Cartlann Nuachta: 30 Deireadh Fómhair 2019
BISEACH 2019
Tá ráchairt mhór ar an iris Biseach 2019 agus díoladh amach é i go leor de na siopaí i gCois Fharraige thar an deireadh seachtaine fada. Tá cóipeanna breise curtha sna siopaí le cúpla lá anuas.
Tá an-spéis á chur sna pictiúir atá i mBiseach na bliana seo a tógadh ag Aonach an Spidéil sa mbliain 1983.
San eagarfhocal i mBiseach na bliana seo, tá sé ráite ag Cumann Forbartha Chois Fharraige go bhfuil ‘bearna mhór oscailte sa gcaidreamh idir Údarás na Gaeltachta agus pobal na Gaeltachta’ ó cuireadh deireadh leis na toghcháin a bhíodh ann ó 1979, rud a thugadh deis do mhuintir na Gaeltachta ionadaithe a thoghadh go daonlathach ar Bhord an Údaráís.
Agus olltoghchán ag tíocht deirtear san eagarfhocal go bhfuil sé tábhachtach go mbeadh glór láidir ag tíocht ón nGaeltacht, ag éileamh go mbeadh sé de cheart ag pobal na Gaeltachta a gcuid ionadaithe féin a toghadh ar Bhord an Údaráis, mar a bhíodh go dtí gur chuir Acht na Gaeltachta deireadh leis na toghcháin i 2011.
Deirtear san eagarfhocal gur de bharr brú ón nGaeltacht a bunaíodh Údarás na Gaeltachta 40 bliain ó shoin agus go bhfuil brú ag teastáil arís le go mbeidh a gcuid ionadaithe féin ón nGaeltacht, tofa go daonlathach, ar Bhord an Údaráis.
An tOireachtas an Deireadh Seachtaine Seo
Colm Ó Curraoin, Na Mine, a bheas ag glacadh páirt i gCorn Uí Riada ag Oireachtas na Gaeilge i mBaile Átha Cliath ar an Satharn seo chugainn.
Beidh na céadta ó Chois Fharraige ag taisteal go Bleá Cliath an deireadh seachtaine seo le haghaidh Oireachtas na Gaeilge, atá ar ais i mbliana in Óstán City West, ar imeall na cathrach. Arís i mbliana, beidh roinnt mhaith daltaí ó Scoil Sailearna, Indreabhán, ag glacadh páirt sna comórtais éagsúla do dhaoine óga, agus is cinnte go mbeidh duaiseanna ag teacht abhaile leo go Cois Fharraige.
Buaicphointe Oireachtas na Gaeilge is ea Corn Uí Riada, an príomhchomórtas san Amhránaíochta ar an Sean-Nós. I mbliana seisear déag atá páirteach sa gcomórtas agus is as Cois Fharraige do seisear acu: Colm Ó Curraoin, Na Mine; Orla Ní Fhinneadha, An Chloch Mhór, Baile na hAbhann; Traolach Ó Conghaile, An Spidéal; Róisín Elsafty, Cor na Rón, Indreabhán; Bríd Uí Fhátharta, An Teach Mór, Indreabhán agus Micheál Ó Cúláin, An Teach Mór agus Inis Mór.
Mar is gnáth beidh Corn Uí Riada á chraoladh ar Raidió na Gaeltachta, tráthnóna Sathairn seo chugainn ag tosú ag 7.00pm.
Úrscéal Nua do Ghasúir
Seoladh úrscéal nua do pháistí atá aistrithe go Gaeilge ag Máirín Ní Ghadhra agus foilsithe ag Cló Iar-Chonnacht, ar an gCéadaoin, 23 Deireadh Fómhair, i Scoil Mhic Dara, An Cheathrú Rua. An Buachaill Is Measa Ar Domhan is ainm don úrscéal, scríofa ag Eoin Colfer.
Tá cliú agus cáil ar leabhra Eoin Colfer ar fud an domhain. Scéal barrúil spraíúil atá sa leabhar agus anois tá deis ag gasúir na Gaeltachta an leabhar a léamh ina dteanga féin. Tá an Ghaeilge sa leabhar spraíúil agus taitneamhach le léamh agus tá an leabhar feiliúnach do léitheoirí idir seacht agus naoi mbliana d’aois.
gteic@An Spidéal
An tAire Michael Ring TD ag oscailt Gteic, an mol digiteach nuabhunaithe, ar chúl Ceardlann an Spidéil, ar an Aoine seo caite.
[Pic: Seán Ó Mainnín]
De hAoine seo caite osclaíodh an mol digiteach Gteic@An Spidéal, atá tógtha ag Údarás na Gaeltachta. Is ar chúl na ceardlainne ar an Spidéal atá an mol digiteach nua lonnaithe, sa bhfoirgneamh ina mbíodh Marsh uair amháin. Sé an tAire Míchael Ring TD a rinne an oscailt oifigiúil.
Club Leabhar
Beidh Club Leabhar Chois Fharraige ag teacht le chéile ar an gCéadaoin, 13 Samhain, ag 9.00pm i dTigh Mholly leis an leabhar “An Bhraclainn Mhór” le Tomás Ó Flaithearta a phlé. Tá an leabhar ar fáil go háitiúil ó shiopa Chló Iar-Chonnacht sa Spidéal. Scéalta iad seo a chuireann síos ar thragóidí agus ar ghreann, ar an gcontúirt a ghabhann le saothrú na beatha ón bhfarraige agus ar ghaisciúlacht mhuintir Oileáin Árann.
Cuireann an t-údar síos go báúil ar chruatan a phobail dhúchais agus ní sheachnaíonn sé cruacheisteanna. Bhí dearcadh cineálta, tuisceanach ag an bhFlaitheartach ar ainmhithe agus ar éanlaith freisin.
Scríbhneoir paiteanta Gaeilge agus Béarla ab ea Tomás Ó Flaithearta (1890-1936) as Inis Mór, ar nós a dheartháir Liam, an scríbhneoir.
Tá an t-eagrán seo in eagar ag Éamon Ó Ciosáin, údar “An t-Éireannach 1934-37: Páipéar Sóisialach Gaeltachta” (1993), stair an pháipéir nuachta Gaeilge a raibh Tomás Ó Flaithearta páirteach ina bhunú.
Deireadh Ré i Scoil Sailearna
Traolach Ó Conghaile, duine de fhoireann na scoile, ag bronnadh pictiúr ar Fhearghas Mac Lochlainn, atá éirithe as a chúraimí mar phríomhoide ar Scoil Sailearna, Indreabhán.
[Pic: Seán Ó Mainnín]
Ar an 3 Samhain beidh Fearghas Mac Lochlainn ag éirí as a chuid cúraimí mar phríomhoide ar Scoil Sailearna, Indreabhán. Ocht mbliana déag atá caite ag Fearghas sa bpost seo. Ar an Aoine seo caite, sular bhris an scoil don sos lár téarma, d’eagraigh foireann na scoile, coiste na dtuismitheoirì agus an Bord Bainistíochta ócáid cheiliúrtha in ómós d’Fhearghas i halla na scoile. Chuir pobal na scoile a mbuíochas in iúl dó as ucht a chuid dúthrachta. Dúradh gur oideachasóir agus gael go smior a bhí ann a chuir le tobar saibhris Chois Fharraige le linn a thréimhse mar phríomhoide. “Guíonn pobal na scoile gach rath ar Fhearghas, ar a bhean Bríd agus a n-iníon Anna. Go méadaí Dia gach ar fheabhas acu”, a dúirt Caitríona Ní Fhiannachta, an príomhoide nua atá ceaptha le tíocht i gcomharbacht ar Fhearghas.
Na gasúir ó Scoil Sailearna, Indreabhán, ag tabhairt bualadh bos croíúil don phríomhoide Fearghas Mac Lochlainn, ag ócáid cheiliúrtha dhó a eagraíodh sa scoil, Dé hAoine seo caite, a lá deireadh sa scoil mar phríomhoide.
[Pic: Seán Ó Mainnín]
Gliginí
Bíonn grúpa spraoi do thuismitheoirí agus do leanaí óga ar bun gach Déardaoin sa gCeathrú Rua, eagraithe i SPLANC, ar cúl na leabharlainne, ag Tuismitheoirí na Gaeltachta. Míle fáilte roimh theaghlaigh nua i gcónaí. Eolas: 091 869571 nó eolas@nulltuismitheoiri.ie.
Na Breathnaigh i gCluiche Ceannais Chonnacht
Is in aghaidh foireann ó Shligeach, Naomh Eoin, a bheas an fhoireann iomána ó Chumann Micheál Breathnach ag imirt i gChluiche Ceannais Chonnacht do na clubanna iomána sóisear seachtain ón Satharn seo chugainn, 9 Samhain, i mBéal Átha Shamhnais. Tá Cumann Micheál Breathnach cáilithe do chluiche ceannais Chonnacht mar gur bhuail siad Bearna/Na Forbacha i gcluiche ceannais na Gaillimhe sa gcomórtas Sóisear A, roinnt seachtainí ó shin.
Foireann Iománaíochta Chois Fharraige faoi 21, a d’imir a chéad chluiche ar an Luan seo caite in aghaidh Ath Eascrach/Fothanach, a chaill siad 2 – 18 in aghaidh 1 – 14. Is de bharr comhoibriú idir an trí chlub i gCois Fharraige – Bearna/Na Forbacha, An Spidéal agus Cumann Micheál Breathnach – atá an fhoireann iománaíochta faoi 21 curtha le chéile.
Ar chúl, ó chlé: Cathal Ó Gamhnáin, Jack Ó Cadhain, Conall Ó Caoimh, Dara Cox, Thomas Halliday, Cian Bouli Ó Conghaile, Seán Ó Biataigh, Cian G. Ó Conghaile, Ryan Ó Tuathail, Gearóid Ó Conghaile.
Chun tosaigh, ó chlé: Eanna Ó Curraoin, Evan Ó Cadhain, Eoin Breathnach, Dónal Ó Cualáin, Finnian Ó Laoi.
Club Scannán Sailearna
An Déardaoin seo, 31 Deireadh Fómhair, beidh an scannán BORDER á thaispeáint i Seanscoil Sailearna, Indreabhán, ag tosú ag 8.15pm.
Scannán ón tSualainn atá ann mar geall ar oifigeach custaim, a bhfuil srón ghéar aici agus a fhaigheann boladh ar chuile shórt. Ach tagann cor sa scéal nuair a chasann carachtar amhrasach uirthi. Is iomaí cor agus casadh atá sa scannán scéinséara seo a fuair ardmholadh ó na léirmheastóirí nuair a tháinig sé amach anuraidh.
Tá liosta iomlán na scannán a bheas á thaispeáint sa Seanscoil idir seo agus an Nollaig le fáil ar an suíomh idirlín www.clubscannan.ie.
Oíche Rásáiochta
Beidh Oíche Mhór Rásaíochta ar bun ar an Satharn, 9 Samhain, sa gCrúiscín Lán ar an Spidéal, le airgead a bhailiú don Pháirc Spraoi atá beartaithe le tógáil taobh leis an bpáirc imeartha ag Coláiste Chonnacht. Tá deontas ceadaithe ag Leader don Pháirc Spraoi ach caithfear €25,000 a bhailiú go háitiúil.
Tá ‘capall’ le ceannacht ar €10 faoi láthair ó bhaill an choiste eagraithe, nó ó Aodhán Mac Donnacha, Comhlacht Forbartha an Spidéal.
Sciath an Chontae ag Peil na mBan
Éabha Nic Dhonnacha, an sár-imreoir, a bhí ag imirt le Cumann Micheál Breathnach, an Satharn seo caite nuair a d’éirigh leo Sciath an Chontae a bhuachan le cúilín amháin tar éis am breise.
Bhí ar foireann ban Micheál Breathnach am breise a imirt leis an gceann is fearr a fháil ar Béal Átha an tSlua i gcluiche ceannais an chontae don Sciath, ar an Satharn seo caite. Chríochnaigh an dá fhoireann ar chomhscór tar éis an 60 nóiméad agus imríodh am breise. Ag deireadh an 20 nóiméad breise bhí mná Chois Fharraige chun cinn le cúilín amháin.
Dhá Chór ón mBreatain Bheag i mBearna
An Déardaoin seo, Oíche Shamhna, beidh ceolchoirm speisialta ar bun i Séipéal Bearna, áit a mbeidh dhá chór ón mBreatain Bheag ag canadh, ar mhaithe le Oispís na Gaillimhe. Beidh meascán breá d’amhráin á chanadh acu i gclár trí theangach: Béarla, Breatnais agus Gaeilge. Tosóidh an ceolchoirm ag 8.00pm.
Postanna i dTearmann Éanna
Tá dhá phost á thairiscint i dTearmann Éanna faoi láthair:
Comhordaitheoir Seirbhísí ar post páirtaimseartha é agus tá go dtí an Céadaoin seo chugainn, 6 Samhain le cur isteach ar an bpost sin.
Cúramóirí Baile (páirtaimseartha) agus tugtha go dtí an Aoine, 22 Samhain le cur isteach air.
Gach eolas le fáil ó 091505540 nó ptearmanneanna@nullgmail.com.
Cártaí agus Biongó
Tá na cártaí tosaithe ar ais an tseachtain seo i Scoil na Minna gach Céadaoin ag 8.00pm
Bíonn Bingo ar bun gach Luan i Seanscoil Sailearna, ar mhaithe le Tearmann Éanna, ag 8.00pm
Torthaí Spóirt
Peil (faoi 15): Ml. Breathnach 3 – 05, Bearna 4 – 09.
Peil na mBan: Ml. Breathnach 3 – 09, Béal Átha an tSlua 3 – 08.
Iomáint (Coláistí): Col Chroí Mhuire 0 – 10, St Mary’s 4 – 13.
Sacar (Corn Chonnacht): Cois Fharraige 4, Corrib Celtic B 3.
Sacar (faoi 15): Cois Fharraige 0, Corrib Rangers 5.