Cartlann Nuachta: 30 Samhain 2016

Plean Teanga Chois Fharraige/Language Planning in Cois Fharraige

Plean Teanga 2016 ar fáil anois mar PDF le Léamh (cliceáil) agus le hÍoslódáil (cliceáil ar dheis).

Language Planning 2016 available here as a PDF to Read (click) or to Download (right click).

Bhí slua mór i láthair i Seanscoil Sailearna ar an Luan seo caite nuair a cuireadh dréacht den phlean teanga do cheantar Chois Fharraige os comhair an phobail, plean atá réitithe ag Fóram Chois Fharraige um Phleanáil Teanga.

Plean seacht mbliana atá ann, a chosnóidh thart ar €250,000 in aghaidh na bliana le cur i bhfeidhm. Tá go leor moltaí sa bplean, atá ceapaithe an Ghaeilge a neartú mar theanga i measc an phobail sa gceantar idir Na Forbacha agus Ros a’ Mhíl. Tá sé luaite mar sprioc go mbeadh méadú 5% i líon na gcainteoirí laethiúla Gaeilge i ngach toghroinn sa gceantar faoi 2021 agus go mbeadh ardú 5% ar líon na dteaghlach a bhfuil na tuismitheoirí agus na gasúir ag labhairt Gaeilge don chuid is mó eatarthu féin.

Seo thíos cuid de na príomhmoltaí atá sa dréachtphlean:

Brandáil a dhéanamh ar ‘Cois Fharraige’ mar cheantar láidir Gaeltachta le logó agus mana speisialta agus margaíocht a dhéanamh ar an gceantar faoin teideal ‘An Cósta Gaelach’, mar áit faoi leith a bhfuil luach breise turasóireachta aici.
Oifig Pleanála Teanga a bhunú ina mbeadh triúr fostaithe ann go lánaimseartha, ag a mbeadh scil agus taithí eatarthu ar phleanáil teanga, obair óige agus úsáid na nuatheicneolaíochta.
Spreagadh a thabhairt do thuismitheoirí óga a bhfuil Gaeilge acu, Gaeilge ghlan a labhairt lena ngasúir.
Cúnamh cuimsitheach a thabhairt do dhaoine nua isteach, go háirithe tuismitheoirí a bhfuil gasúir óga acu, leis an nGaeilge a fhoghlaim.
Fóram a bhunú do na scoileanna mar thacaíocht dóibh déileáil leis na dúshláin teangeolaíohta.
Tosaíocht a thabhairt do sheirbhísí don óige, le timpeallacht shóisialta a chruthú ina mbeadh an Ghaeilge á húsáid.
Cartlann Phobail a bhunú chun saothar scríbhneoireachta agus cumadóireachta a chaomhnú.
Deireadh a chur leis an nósmhaireacht atá ann iompó ar an mBéarla nuair nach mbíonn cumas labhartha ag duine ag cruinniú, cé go mbíonn cumas tuisceana acu.

Le dhá bhliain anuas tá obair mhór déanta ag an bhFóram Pleanála Teanga chun an phlean teanga a chur le chéile. Tá cóipeanna leictreonacha den phlean teanga le fáil thuas. Glacfar le moltaí nó aighneachtaí faoin bplean suas go dtí an Luan seo chugainn, 5 Nollaig, ach iad a sheoladh ag ptchoisfharraige@nullgmail.com. Beidh bailchríoch á cur ar an bplean ina dhiaidh sin agus leagfar isteach ag Údarás na Gaeltachta ar an Aoine, 16 Nollaig.

Coláistí Chois Fharraige

An Fhoireann Sinsir Iomána ó Choláistí Chois Fharraige, a fuair an bua ar Choláiste Gearr Bhaile, Béal Átha an Slua, agus ar Choláiste Clarin, Bleá ‘n Rí, le gairid, rud a fháganns iad ar bharr an tábla i sraith comórtas iomána Chonnnacht.

Ar chúl, ó chlé: Cathal Ó Gamhnáin, Iain ó Nuanáin, Fionn Mac Donncha, Oisín Ó Neachtain, Gearóid Ó Conghaile, Cian ó Conghaile, Joe Ó Conghaile, Oisín Ó Direain, Anthony Ó Gallachóir, John Beatty, Colm Ó Curraoin.

Chun tosaigh: Fionn Ó hIarnáin, Shane Taaffe, Conall Ó Caoimh, Liam Mac Donnacha, Eoin Ó hOistir, Micheál de Búrca, Shane Mac Fhlannacha, Seán Ó Conghaile, Cillian Ó Lionnáin.

Go dtí seo tá dhá chluiche imeartha ag an bhfoireann iománaíochta (sinsear) atá curtha le céile ag Coláiste Chroí Mhuire, An Spidéal, agus ag Coláiste Cholmcille, Indreabhán, i Sraithe Sinsearach na Scoileanna agus an bua fáighte acu sa bpéire. Le gairid ar Pháirc an Chnoic bhuail buachaillí Chois Fharraige foireann ó Clarin College, Béal Átha an Rí, leis an scór 1- 09 in aghaidh 1 – 07.

Fágann sé seo Coláistí Chois Fharraige ar bharr an tábla. Seo é an chéad bhliain don dá scoil iarbhunoideachais tíona scoileanna.

Tá an comhoibriú seo ar bun le dhá bhliain anois le foireann amháin camógaí idir an dá scoil a chur le chéile. Ar an Luan seo caite bhuail an fhoireann sóisir ó Choláistí Chois Fharraige foireann ó Chlochar na Toirbirte, Béal Átha an Rí, leis an scór 2 – 07 in aghaidh 0 – 02 le áit a fháil i gCluiche Ceannais Chonnacht. Cheana féin tá an fhoireann camógaí sinsir ó Choláistí Chois Fharraige tríd go dtí Cluiche Cheannais Chonnachta. Ceaptar go n-imreofar an dá chluiche ceannais roimh an Nollaig.

Máire Concannon

Máire Concannon, iníon le Máirín na mBreathnaigh as an Lochán Beag agus SeánPháraic Ceanainn as Cartúr Leathan, ag glacadh le píosa criostail ón Aire Stáit, Joe Mc Hugh, ag ócáid i mBoston Mheiriceá le gairid. Bronnadh an píosa criostail ar Mháire mar aitheantas ar an méid atá déanta aici leis na blianta ar mhaithe leis an nGaeilge i mBoston. Sa lár tá an Br. Anthony Cavet den Catholic Memorial School, an t-aon scoil iar-bhunoideachais sna Stáit Aontaithe, a bhfuil ‘Léinn na hÉireann’ mar chuid den churaclam scoile.

Buaiteoirí ag Scléip

An grúpa ‘Grád A’ ó Choláiste Chroí Mhuire, An Spidéal, buaiteoirí ag Scléip, an comórtas talainne do iar-bhunscoileanna a eagraíonn Gael Linn. Beidh siad ag dul ar aghaidh anois le páirt a thógáil sa gCraobhchomórtas Náisiúnta, a bheas ar bun i mBaile Átha Cliath ar an 2 Feabhra. Fuair Ruairc Ó Murchú, ón Spidéal, an chéad áit sa gComórtas do Cheol Aonair Comhairseartha (Sinsear).

Ó chlé: Aislinn Cox, Áine Ní Laoi, Aoibhín Ní Dhónaill agus Aoife Ní Dhonncha, a fuair an chéad áit sa gComórtas do Ghrúpaí Amhránaíochta Chomhairseartha le Féintionlacan (Sóisear).

Scannán Anocht sa tSeanscoil – MUSTANG

Ar an Déardaoin, 1 Nollaig, i Seanscoil Sailearna, Indreabhán, taispeánfar MUSTANG, scannán nua a bhain ceann de na gradaim ag Féile Scannán Cannes anuraidh. Sa Túirc atá MUSTANG suite agus léirítear an bealach a chuireann an teaghlach smacht ar mhná óga atá ag tosaí ag cur spéis i bhfir agus iad a ullmhú don phósadh, do réir nósmhaireachta a gcultúir.

Mar is gnáth tosóidh an scannán ag 8.15 i.n.

Cúrsa Ríomhaireachta sa tSeanscoil

D’éirigh thar cionn leis an gcúrsa ríomhaireachta a d’eagraigh Cumann Forbartha Chois Fharraige i Seanscoil Sailearna. Beidh an cúrsa ocht seachtaine ag críochnú ar an Máirt seo chugainn. Leis an gcúrsa a eagrú fuair an Cumann Forbartha tacaíocht ó Scéim Oideachais Pobail atá ag an GRETB, le cúrsaí oideachais a eagrú do dhaoine fásta sa bpobal.

De bharr an éilimh ar an gcúrsa tá sé i gceist ag an gCumann Forbartha leanacht leis an obair oideachais sa ríomhaireacht, le cur ar chumas níos mó daoine sa bpobal ríomhairí a usáid sa ngnáthshaol agus cúrsa eile a eagrú amach sa mbhliain nua.

Leabhar faoin Scoil Chuimsitheach

Tá Scoil Chuimsitheach Chiaráin, An Cheathrú Rua, caoga bliain ar an bhfód i mbliana agus beidh ócáid cheiliúrtha ar bun sa scoil ar an Aoine seo, 2 Nollaig. Cuirfear tús leis an ócáid ag a cúig a chlog tráthnóna, tráth a léifidh Easpag Chill Dá Lua, an t-iarscoláire Fiontán Ó Monacháin, aifreann i Séipéal Mhic Dara ar an gCeathrú Rua. Seolfaidh iar-scoláire eile de chuid na scoile, Tomás Mac Con Iomaire, leabhar nua faoi stair na scoile: SCOIL CHUIMSITHEACH CHIARÁIN – CAOGA BLIAIN AG FÁS ag a seacht a chlog.

Mar chuid den ócáid freisin, seolfaidh Caitríona Uí Bhéarra an tsraith nua leabhar do pháistí: HORRID HENRY/DÓNALL DÁNA, atá foilsithe ag Cló Iar-Chonnacht agus aistrithe go Gaeilge ag Marion Ní Shúilleabháin, Máirín Ní Ghadhra, Gormflaith Ní Thuairisg agus Caitlín Ní Chualáin. Fáilte roimh an bpobal ag an ócáid cheiliúrtha.

Biongó Mór na Nollag

Beidh Biongó Mór na Nollag ar siúl i Scoil Sailearna, Indreabhán, seachtain ón Aoine, 9 Nollaig, ag tosú ag 8.00 i.n., eagraithe ag Coiste na dTuismitheoirí. Beidh €600 sa bpota óir agus imeoidh sé sin ar an oíche. Beidh suas le €100 le buachan ar na leathanaigh eile. Beidh raifil agus spotduaiseanna go leor ann, chomh maith le tae agus sóláistí in aisce.

Tá feachtas bailithe airgid ar siúl faoi láthair ag Coiste na dTuismitheoirí, mar go bhfuil €12,000 le bailiú chun páirc imeartha a thógáil ar chúl na scoile. Rachaidh an brabach ar fad a dhéanfar ar an oíche Bhiongó isteach sa gciste forbartha don pháirc imeartha.

Fógraí

Scannán: MUSTANG, Déardaoin, 1 Nollaig, ag 8.15 i.n. i Seanscoil Sailearna.

Oíche Chártaí: Scoil na Minna, gach Céadaoin, ag tosaí ag 8.00 i.n.

Seisiún Ceoil na nDéagóirí: An Satharn ó 7.00 go 8.00 i.n., sa Droighneán Donn, an Spidéal.

Biongó: ‘Biongó Mór na Nollag’, Seanscoil Sailearna, Indreabhán, ar an Aoine, 9 Nollaig ag 8.00 .i.n.

Lasadh an Chrann Nollag: Tearmann Éanna, An Tulach, ar an Déardaoin seo chugainn, 8 Nollaig ag 3.00 i.n.

Tearmann Éanna

Beidh ócáid cheiliúrtha ar bun ar an Déardaoin seo chugainn ag Tearmann Éanna, An Tulach, ag tosaí ag 3.00 i.n. le fáiltiú agus dinnéar na Nollag. Ina dhiaidh sin cuirfidh scoláirí ó Choláiste Cholmcille, Indreabhán, agus Coláiste Chroí Mhuire, An Spidéal, ceolchoirm ar fáil agus ag 5.30 i.n. déanfaidh Cór Chois Fharraige roinnt cearúil Nollag a cheol. Ina dhiadh sin lasfaidh Nan Mháirtín Chóilín Uí Nia an Crann Nollag. Sí Máire Pheter Uí Dhroighneáin a bheas ina bean a’ tí don ócáid cheiliúrtha, ócáid a bhíonn go hálainn chuile bhliain.

Scéim Léitheoireachta

Cuireadh tús an tseachtain seo le Scéim Léitheoireachta, eagraithe ag Tuismitheoirí na Gaeltachta 2016. 748 gasúr a bheidh ag freastal ar na seisiúin scéalaíochta agus roinnfear os cionn 2,000 leabhar Gaeilge orthu féin agus ar a gcuid scoileanna.

Beidh na seisiúin scéalaíochta atá mar chroílár na scéime ar bun i SPLANC! (Ionad Thuismitheoirí na Gaeltachta ar an gCeathrú Rua) agus Áras na hOllscoile i gCarna.

Beidh meascán den scéalaíocht agus den aisteoireacht i gceist sna seisiúin, rud a dhéanfaidh na gasúir a spreagadh agus a mhealladh le leabhair Ghaeilge a léamh.

Rachaidh chuile ghasúr abhaile le péire de na leabhra Gaeilge is deireannaí atá foilsithe agus cuirfear beart leabhra ar fáil do na scoileanna freisin. Leanfaidh na seisiúin seo ar aghaidh go dtí Dé hAoine 9 Nollaig.

30 Samhain 2016